Voorjaarsvogelexcursie in Vijfheerenlanden

Vandaag vroeg uit de veren voor een excursie van Vogelbescherming en Natuur- en Vogelwacht Vijfheerenlanden. Maar de échte vroege vogels zijn de merel, winterkoning en koolmees, die op deze voormalige Koninginnedag een aubade, een muzikale ochtendhulde brengen aan een ontwakende voorjaarsdag.

Door de nevel en het zachte ochtendlicht trekken we richting de Everdingerwaard, een van de mooiste natuurgebieden in de regio, en bijzonder aantrekkelijk voor veel vogels. Vanuit de bebouwde kom, waar krijsende halsbandparkieten de toon zetten, steken we de dijk over en worden verwelkomd door een waar rietzangerskwartet: rietzanger, snor, cetti’s zanger en rietgors. Een oervalse kreet van een fazant verbreekt kortstondig de betovering.

Bij het sluisje dobberen futen en krakeenden en zien we enorme karpers zwemmen. Het is paaitijd, overal langs de oever wild geplons en gespetter. Af en toe zien we hun brede ruggen boven het wateroppervlak uitsteken. Dat doen ze ook om te zonnebaden. Leuke bijvangst zo tijdens het vogelen! Dan ineens een vosrode kop met vuurrode snavel: de krooneend. Majestueus glijdt hij over het water. Intussen zien en horen we volop kbv’tjes, kleine bruine vogeltjes, in het riet. Die met het zwarte kopje is de rietgors en het krr-krr-kiet-kiet-kiet verraadt de kleine karekiet, die nog even wacht met broeden tot het nieuwe riet stevig genoeg is.  

In een bloemrijk veld met paarse wilde orchidee, echte koekoeksbloem, rode klaver en gele boterbloem valt ons oog op het felle blauw van het icarusblauwtje. Met de witgerande vleugels als bloemblaadjes uitgespreid, vangt dit fraaie vlindertje de eerste zonnestralen op. Net als het vrouwtje iets verderop, herkenbaar aan het oranje in haar vleugeltjes. Blauw en oranje zijn ook de kleuren van de blauwborst die zich twee keer laat zien in het riet.    

Tegen het blauw van de lucht tekenen de silhouetten van drie koekoeken zich af. Hun geroep  ‘koekoek’ wordt afgewisseld met het mysterieuze gehoemp van de roerdomp. Domphoorn was vroeger de Alblasserwaardse benaming hoor ik van een passant. Dit natuurconcert eindigt met kerkklokgelui, afkomstig van de spitse kerktoren die oprijst aan de einder. Een overvliegende grutto en kievit maken het Hollandse plaatje compleet.

En dan, net als je denkt dat het niet mooier kan, verschijnt uit het niets een reebokje, elegant lopend over een lange slikplaat die deels begroeid, deels onder water staat. We houden onze adem in en turen over de bruine riethalmen. Het water is zo ondiep, dat het lijkt alsof hij over het water loopt. Watervogels vliegen op. Bergeenden kijken toe. Scholeksters en kleine plevieren scharrelen weer verder op de slikplaat, terwijl visdieven en oeverzwaluwen zich met visjes en modder bezighouden. Een haast filmische scène.

Na de zeer aanwezige tjiftjaf, die zijn eigen naam veelvuldig repeteert, verschijnt uiteindelijk zijn bijna gelijke, de fitis, met een veel ingetogener riedeltje. De grasmus duikt ook steeds op en zingt vanaf een struik. Witbloeiende geurende meidoorn en wilgjes met poezelige katjes zijn de lentesfeermakers van dit moment. Laag bij de grond staan witte pluizige parasolletjes van het uitgebloeid klein hoefblad.

Tussen alles wat hier vliegt, vliegt de tijd het hardst. De plicht roept, na twee uurtjes puur genieten in de natuur, loop ik alweer terug, vergezeld door een vlucht keuvelende kneutjes en, als kers op de taart, een paapje op een paaltje. Net als ik de uiterwaarden verlaat, vliegt de purperreiger ze in. Huismussen en huiszwaluwen geven betekenis aan hun naam door dicht bij de huizen te vliegen. De gierzwaluw mengt zich bij het gezelschap. Rijdend over de Lekdijk met open dak valt het niet mee de ogen op de weg te houden, zeker als een bruine kiekendief met z’n lange uitgestrekte vleugels boven me zweeft. Geluksvogel!

Tekst: Mariëtte van Koevorden; foto's: Tirza-Maria van Leeuwaarde.