Navigatie overslaan
Torenvalk / Stef Janssen Alle berichten
Torenvalk / Stef Janssen Ronald Schrijber / Marleen Roos

Door Ronald Schrijber

Ook jij kunt de torenvalk helpen

Geplaatst op 28 mei 2025

Vogelbescherming en Sovon hebben 2025 uitroepen tot het Jaar van de Torenvalk. Eigenlijk kent iedereen deze sympathieke ‘snelwegbidder’ wel, omdat je hem gewoon vanuit de auto kunt zien. Toch blijkt uit onderzoek dat het helemaal niet zo goed gaat met deze ooit algemeenste roofvogel van ons land. Tijd om in actie te komen, want ook jij kunt wat doen.

Dalende trend

Nog steeds is de torenvalk een van de algemeenste roofvogels van ons land. Je kunt ze vrijwel overal tegenkomen, maar vooral in het boerenland. Hier vinden ze hun belangrijkste prooi, de veldmuis. Hier vinden ze ook broedgelegenheid, meestal in speciale nestkasten die wij mensen plaatsen en steeds minder in oude kraaien- en eksternesten of openingen in schuren en torens. Veel gebouwen zijn niet meer toegankelijk voor de torenvalk vanwege maatregelen om duiven te weren.

Torenvalk / Renee Koonings (Fotogalerij) Torenvalk / Renee Koonings (Fotogalerij)

Door een steeds intensiever gebruik van het boerenland zijn de aantallen torenvalken de laatste decennia dusdanig gedaald dat nog maar een kwart over is van de stand van halverwege vorige eeuw. Daardoor is de soort in 2017 op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels terechtgekomen. Alleen tijdens veldmuisrijke jaren zijn er kleine oplevingen te zien. Daarnaast is het aantal grote insecten – belangrijk voedsel voor jonge torenvalken – sterk gedaald.

Wat gaan we doen in het Jaar van de Torenvalk?

Om een beter beeld te krijgen van de problematiek, willen we onderzoeken waar de knelpunten liggen die de achteruitgang van de torenvalk kunnen verklaren. Alleen dan kunnen we proberen de dalende trend ombuigen in een stijgende.

We vermoeden dat de belangrijkste prooisoort – de veldmuis – het ook moeilijk heeft. Waar deze woelmuizen voorheen tijdens zogenaamde ‘muizenjaren’ regelmatig in enorme aantallen voorkwamen, gebeurt dat nu nog maar zelden en zijn er voor de torenvalken dus minder prooien. De beschikbaarheid van voedsel is waarschijnlijk dus een belangrijk knelpunt voor de torenvalk. Niet geheel toevallig heeft de Zoogdiervereniging 2025 uitgeroepen tot Jaar van de Woelmuis. Samen met hen gaan we onderzoeken wat er met veldmuizen en andere woelmuizen aan de hand is.

Torenvalk / Shutterstock Torenvalk / Shutterstock

Wat kun jij doen?

Uiteraard willen we nog veel meer weten, en daar kun jij bij helpen:

Wat eet de torenvalk?
We willen graag weten wat torenvalken en hun jongen eten als er geen of weinig veldmuizen zijn. De beste manier om daar achter te komen is door middel van webcams in torenvalknestkasten, zoals in Beleef de Lente. We gaan de beelden van dit broedseizoen daar analyseren, en proberen dit ook van de eerdere edities voor elkaar te krijgen.

We roepen mensen met een webcam in een torenvalknestkast op om aan ons door te geven wat ‘jouw’ torenvalken aan prooien aanbrengen. Want als we weten wat ze in ’mindere jaren’ eten, kunnen we wellicht adviezen geven voor het beheer van het landelijk gebied. Vraag de telinstructie en een invulformulier aan via torenvalk@sovon.nl.

Waar bidt de torenvalk?
Langs (snel)wegen zien we misschien wel het vaakst biddende torenvalken. Blijkbaar is hier veel eten te vinden, tegelijk is het risico op aanrijdingen groter. Met de transect-telling ‘Waar bidt de Torenvalk’ krijgen we in 2025 een beeld van de verspreiding van torenvalken langs wegen. Geef daarom door waar je onderweg torenvalken hebt gezien. Voor meer informatie over deze telling, en om mee te doen, zie Waar bidt de Torenvalk? | Sovon. 

Waar broedt de Torenvalk?
Belangrijk is natuurlijk ook dat we weten waar de torenvalken broeden. De torenvalk is in hoofdzaak een nestkastenbroeder, dus daarvan hebben we een redelijk beeld. Maar als er geen nestkasten beschikbaar zijn, gebruiken ze nesten van andere vogels, zoals eksters of zwarte kraaien. Door het verzamelen van zo veel mogelijk nestkaarten van broedende torenvalken, hopen we in 2025 een dekkend beeld te krijgen van de beschikbaarheid van nesten door het land. Zo komen we te weten of er regio’s zijn waar een tekort aan nestplekken een beperking vormt voor de torenvalk.

torenvalk/ WIl Leurs torenvalk/ WIl Leurs

Nestkasten en muizenruiters

Dankzij eerdere giften van onze leden kunnen we in de toekomst op kansrijke plekken het leefgebied van de torenvalk verbeteren. Om te beginnen streven we naar het behouden en verbeteren van bestaande houtwallen en andere landschapsstructuren. Daarnaast gaan we meer nestkasten laten plaatsen, maar ook het voedselaanbod verbeteren door het stimuleren van de aanleg van takkenrillen en muizenruiters.

En daar kun je als je de ruimte hebt óók aan meedoen. In een tweetal factsheets lees je wat je kunt doen om het de torenvalk weer naar zijn zin te maken. Samen keren we het tij.

Cursus Roofvogels in Nederland

In de cursus Roofvogels in Nederland maak je kennis met zes Nederlandse roofvogels. Hoe herken je ze? Waar leven ze? Wat eten ze? Hoe vinden ze een partner en voeden ze hun jongen op? Voor €25 (€20 voor leden) leer je het in deze online cursus.

Koop deze cursus

Vogels herkennen

In de webshop van Vogelbescherming vind je alles voor en over vogels. Zoals een vogelgids om ze te herkennen. Bezoek onze winkel in Zeist of onze webshop voor een grote variatie aan de beste vogelgidsen.

Boeken in onze webshop

Meer over

ronaldschrijber nestkasten torenvalk rodelijst roofvogels beleefdelente jaarvandetorenvalk sovon stadsvogel boerenland

Gerelateerde items

Populair