Loco van de shoco

De shoco lijkt enigszins op onze steenuil en is daar ook een verre verwant van. Dat zien we ook aan de wetenschappelijke naam, Athene cunicularia arubensis. Ze staan echter hoger op de poten dan onze steenuil, en dat komt doordat ze voornamelijk op de grond leven. Daar graven ze ook hun nest in een hol onder de grond, vandaar de naam holenuil. Net als de steenuil hebben ze opvallende gele ogen. Met hun 25 cm lengte zijn ze een fractie groter dan hun Nederlandse familieleden en halen ze met een beetje geluk het formaat van een merel. Hun voedsel vinden ze ook op de grond; ze jagen voornamelijk op hagedissen, muizen en grote insecten en daarbij komen de lange poten uitstekend van pas.

Al zijn de shoco’s nog zo geliefd, dat wil niet zeggen dat het goed met ze gaat. De uiltjes staan onder grote druk en het lijkt erop dat de stand van de prachtige shoco de laatste 15 jaar terugloopt. Momenteel zijn er waarschijnlijk rond de 200 broedparen op Aruba.

De uilen wonen in holen in een grotendeels open vlakte en zijn daar heel kwetsbaar voor verstoring. Hun leefruimte wordt steeds verder dichtgebouwd met hotels en er is te veel recreatie door quads en andersoortige voertuigen.

Bovendien leven er boa constrictors op het eiland die hier van nature niet voorkomen. Nadat ze zijn in 2010 werden vrijgelaten, ontdekten ze al snel dat de uilen een makkelijke prooi vormen, en anders wel de kuikens en de eieren. Vijanden zijn ook de vele loslopende honden en katten. Verder speelt klimaatverandering een toenemende rol: door hevige regenval lopen holen regelmatig onder.

Natuurbeschermers als de Aruba Conservation Foundation (ACF) en de Aruba Birdlife Conservation (ABC) markeren de nesten en zetten nestlocaties af met touw en informatiebordjes om te voorkomen dat ze worden verstoord. Als de uilen op bouwlocaties broeden, proberen de organisaties in veilig gebied even verderop kunstnesten te plaatsen die door de uilen soms verrassend snel worden gevonden; het record is nog geen 5 minuten… Vogelbescherming heeft dit project ondersteund met een financiële bijdrage voor de aankoop van materialen, borden en kunstnesten.

Eind 2024 is er een speciaal shoco-reservaat ingericht op de Tierra del Sol-golfbaan. Het Shoco Sanctuary Tierra del Sol werd officieel door de gouverneur geopend en vormde de bekroning van dit in 2019 door ABC gestarte project. Op de golfbaan zijn kunstnesten geplaatst voor de uilen. Het begon met 20 nesten, er zijn er inmiddels 32. De shoco’s worden hier zo veel mogelijk met rust gelaten. Ter informatie zijn er infobordjes voor de toeristen bij geplaatst. En met succes! De uilenstand floreert op de golfbaan, waardoor nu al ruim 10 procent van de gehele populatie op de golfbaan broedt. In mei 2025 werd bovendien de Shoco Boulevard geopend, een speciaal aangelegde natuurcorridor op het terrein van een groot toeristenresort. Daarnaast zijn er in mei twee kunstnesten op het terrein van de International School of Aruba geplaatst.

Dat de shoco geliefd is, blijkt wel uit de betrokkenheid van de mensen. Soms broeden de uiltjes vlak langs de weg of in zandhopen voor de bouw. Vaak bellen de bouwvakkers dan met de natuurbeschermers, die dan proberen het nest te verplaatsen. Gewonde dieren worden snel gemeld, door de organisatie opgehaald en door een gespecialiseerde dierenarts opgelapt. ABC verspreidt via sociale media nieuws over de vogels, de stand en actualiteiten. Daarbij horen ook confronterende filmpjes en foto’s van bijvoorbeeld mensen die met een quad over nesten rijden. Met al deze inspanningen moet het toch mogelijk zijn dit prachtige uiltje voor Aruba te behouden.

Voor lokale natuurbeschermers is het belangrijk een wetenschappelijke basiskennis te hebben, en daarom werkt de ABC intensief samen met het Global Owl Project (GOP) van David Johnson. Deze organisatie is gespecialiseerd in wereldwijd onderzoek bij uiteenlopende soorten uilen. Voor de shoco hebben zij de kunstnesten ontwikkeld die nu worden gebruikt, een eigen ontwerp van David Johnson. Ook helpt het Global Owl Project bij het wetenschappelijk inzichtelijk maken van de shoco met verschillende holenuilen die op het Amerikaanse continent voorkomen. Genetisch onderzoek vormt een belangrijk onderdeel van deze studies. Ze ontdekten dat de ondersoort op Aruba genetisch materiaal van zowel de Noord- als de Zuid-Amerikaanse populaties heeft. Het Global Owl Project probeert via deze studies te achterhalen of de Shoco geen ondersoort is, maar zich inmiddels heeft ontwikkeld tot een geheel nieuwe soort. Dit zou ertoe leiden dat de shoco officieel als ‘critically endangered’ kan worden gekwalificeerd.

Op de agenda van deze samenwerking staan nog veel meer ​​veel onderwerpen, variërend van het plaatsen van meer kunstnesten, het bepalen van een tweede ‘shoco sanctuary’ aan het andere uiteinde van het eiland tot het werven van vrijwilligers en het geven van voorlichting over de natuur. Op deze manier hopen ze aan het publiek over te brengen hoe belangrijk de bescherming van de charmante shoco is en hoe elke shoco-fan zijn steentje hieraan kan bijdragen.