De struikrovers zijn terug in het Kempen-Broek
Geplaatst op 16 juni 2025
Tot het werd drooggelegd, was het Kempen-Broek ten zuiden van Weert een enorm moerasgebied op de grens van Nederland en België. En het domein van smokkelaars en struikrovers. Na jaren van intensief natuurherstel is een deel van het grensmoeras weer kletsnat, kwam er natuurlijker bos, rijke struwelen en nog veel leefgebieden waar vogels zich thuis voelen.
Grenspark Kempen-Broek strekt zich uit over 25.000 hectare, over de grenzen van Nederlands en Belgisch Limburg en Noord-Brabant. Je vindt er moerassen, bossen, open water, rietkragen, beken, hooiland, heidevelden en akkers. Met vlonderpaden en bruggetjes kun je de moerassen doorkruisen, en er zijn bosweggetjes, struingebieden en oude veldwegen. Het is een prachtig gebied om al wandelend vogels te kijken.
Kletsnatte wilde natuur
Al jarenlang wordt er hard gewerkt om het oude grensmoeras in ere te herstellen. Onder meer door ARK Rewilding Nederland en Natuurmonumenten. Boswachter Ecoloog Rob Geraeds van Natuurmonumenten: “Een groot deel van het grensmoeras is in het verleden in cultuur gebracht en via sloten en vaarten vrijwel geheel drooggelegd. Het werd een agrarisch gebied met veel monotone maisakkers. Twintig jaar geleden is begonnen met natuurherstel.”
“Landbouwpercelen werden aangekocht en teruggegeven aan de natuur. Vaarten werden omgeleid en het waterpeil is hoger gezet. Het gebied werd weer kletsnat en aaneengesloten, zoals dat hoort bij een serieus moeras. Bos werd omgevormd naar natuurlijk bos. Maisakkers veranderden in ruige graslanden die open werden gehouden door grote grazers als taurossen, Schotse hooglanders en Exmoor pony’s. De rijke struwelen en landschapsovergangen die dat oplevert, geven de biodiversiteit nog een extra boost. Het is echt een prachtig wild natuurgebied geworden waar de natuur haar eigen gang kan gaan. De diversiteit aan planten, insecten en zeker ook vogels is enorm toegenomen.”
Graadmeter voor soortenrijkdom
Dat merken we als we in het voorjaar een grensoverschrijdende rondwandeling maken via de aaneengesloten natuurgebieden Ketttingdijk, Smeetshof (België) en Wijffelterbroek. We zien en horen bosrietzangers, blauwborsten, nachtegalen, zomertortels, geelgorzen, roodborsttapuiten, koekoeken en wielewalen. En overal in het gebied duiken grauwe klauwieren op. Met hun zwarte masker zitten de mannetjes vaak pontificaal bovenop een struik op de uitkijk. De struikrovers zijn hier helemaal terug.
Rob Geraeds: “Tien jaar geleden zaten hier nog nul grauwe klauwieren. Maar een paar jaar geleden zijn ze hier teruggekeerd en het worden er elk jaar meer. Het laat zien dat hier genoeg grote insecten voorkomen, want dat is een belangrijke voedselbron voor de grauwe klauwier. Daar zijn wij als natuurorganisaties blij mee, want de aanwezigheid van veel insecten en van de grauwe klauwier is een goede graadmeter voor de toegenomen soortenrijkdom. Het natuurherstel in dit deel van het Kempen-Broek werpt duidelijk zijn vruchten af.”
Wachten op de zwarte ooievaar
Er zijn nog meer terugkeerders in het Kempen-Broek. De oehoe broedt inmiddels in het gebied en langs de plassen bij de Kettingdijk nestelen waterrallen en porseleinhoenen. Nachtzwaluwen broeden op de aangrenzende heide en wespendieven in de bossen. De bruine kiekendief foerageert regelmatig in het gebied. Die zag je hier voorheen nooit. Ook de boomkikker heeft vanuit België het hele gebied weer gekoloniseerd en is massaal aanwezig.
Blijft er dan nog iets te wensen over? Rob Geraeds: “Nou, we hebben nog wel een soort die we hier heel graag zouden zien als broedvogel. De zwarte ooievaar. Dat is echt een vogel van moerasbossen, dus die zou hier helemaal op zijn plek zijn als broedvogel. Hij wordt nu al best vaak gezien in het Kempen-Broek en we hebben zelfs al een keer een paartje met takken zien slepen. Maar een broedgeval is helaas nog nooit vastgesteld. Als dat zo ver is, dan vieren we hier gegarandeerd een feestje.”
Ontdek nog veel meer prachtige vogelgebieden in eigen land én heel Europa via Birdingplaces.eu.
Hoe er te komen?
De natuurgebieden Ketttingdijk, Smeetshof (België) en Wijffelterbroek liggen ten zuiden van Weert, ten westen van het dorp Stramproy, op de grens van Nederland en België. Vroeger was dit een soort niemandsland en nog steeds ligt dit grensgebied een beetje geïsoleerd. Het is dan ook niet zo gemakkelijk bereikbaar per openbaar vervoer. Met de bus kun je komen tot het dorp Stramproy, maar vanuit daar is het nog steeds zo’n 5 kilometer lopen. Beste optie is daarom een OV-fiets huren op station Weert. Vanuit station Weert is het ongeveer 9 kilometer fietsen naar de Kettingdijk.
Kom je met eigen vervoer, dan kun je parkeren op de gratis parkeerplaats bij restaurant en bungalowpark Nieuw Vosseven (Lochtstraat 28, Stramproy). Die parkeerplaats grenst direct aan het Wijffelterbroek. Vanuit de parkeerplaats kun je een mooie rondwandeling maken. Er zijn diverse gemarkeerde wandelpaden en je kunt de wandeling net zo lang of kort maken als je wilt. De wandeling die wij op de kaart aangeven is 10 kilometer lang.
Het is belangrijk om rekening te houden met de nattigheid. Het is een moerasgebied, dus het is sowieso een nat gebied. In natte periodes kunnen sommige paden extra drassig en modderig zijn en als het echt veel heeft geregend, kunnen sommige paden helemaal onbegaanbaar zijn, of afgesloten worden. Waterdicht schoeisel is hoe dan ook aan te raden. In de warmere seizoenen kunnen er in de bossen veel muggen zitten, dus zorg dat je altijd antimuggenspul bij je draagt als je hier gaat wandelen.
De Kettingdijk is wat betreft wandelen iets minder landschappelijk aantrekkelijk omdat het een lange rechte onverharde weg is, maar het is er wel goed vogels kijken. Bovendien heeft het moerasbos dat grenst aan de Kettingdijk veel kale toppen waar in het juist jaargetijde vaak zomertortels te zien en te horen zijn.
Vogels kijken: spanning én ontspanning
Buiten zijn en genieten van je omgeving, de schoonheid van vogels en het bijzondere van hun gedrag gecombineerd met onverwachte natuurmomenten en de vraag of het lukt om een favoriete soort te ontdekken.
Podcasts van Vogelbescherming
Vogels kijken doe je ook met je oren! Vogelbescherming heeft een paar mooie podcastseries gemaakt. Luister bijvoorbeeld naar Uitgevogeld, Dwaalgasten of Van glas tot gras.
