Nu te zien: de houtsnip

De houtsnip is een intrigerende vogel. Met de tekening van de bosbodem met dode bladeren is hij perfect gecamoufleerd in zijn favoriete leefgebied: vochtig loof- en gemengd bos met een rijke ondergroei. De enige steltloper van Europa die daar leeft.

Een van de meest bijzondere fenomenen in de Nederlandse vogelwereld om mee te maken, is zonder twijfel de balts van de houtsnip. Houtsnippen baltsen in de avond- en ochtendschemer. Om die te zien en te horen moeten we ’s avonds naar geschikt bos: vochtig bos dus. Belangrijk is om wat uitzicht te hebben. Een kaalkap, een weilandje in het bos, de rand van een heide, een breed pad of een brede brandgang is ideaal.

Als de zon een half uur onder is verraden de baltsende mannetjes houtsnippen zich met een vreemd, laag ‘geknor’ dat ongeveer klinkt als ‘urrr…urrr…urrr’. Het wordt afgewisseld met een explosief ‘pietsj’. Dit geluid van wel 8 kilohertz of hoger heet in jargon ‘niezen’.

Elk mannetje roept net iets anders waardoor onderzoekers ze individueel kunnen onderscheiden aan de hand van sonogrammen. Een sonogram is de grafische weergave van een geluid, waaraan je de duur, het volume, het type en de hoogte van een geluid kunt aflezen. Het mannetje maakt deze geluiden in baltsvlucht, waarbij ze net boven de bomen vliegen met stijve, licht schokkerige vleugelslagen.

Als het helemaal donker is stopt de balts, om ’s morgens in de ochtendschemer weer even op te leven. Deze balts gaat door tot diep in het voorjaar en dooft begin juli uit. De baltsvluchten strekken zich uit over vele tientallen hectaren, waarbij de mannetjes over elkaars territoria vliegen.

Houtsnippen broeden gewoon op de grond. De broedende vogel zie je echt niet zomaar zitten en dat geldt ook voor de kuikens. Ze kunnen heel gemakkelijk verstoord worden door wandelaars en honden die van het pad af gaan. Blijf dus lekker op het pad en houd je hond aan de lijn in deze kwetsbare periode voor de houtsnip en vele andere vogels die op de grond broeden.

Om zelf houtsnippen te zien baltsen kun je het beste de bossen van Flevoland en die op de Waddeneilanden opzoeken: daar leven heel wat houtsnippen bij elkaar en heb je de meeste kans.

Meer weten over de houtsnip? Kijk dan in de vogelgids van Vogelbescherming. En luister naar de podcast met Houtsnip-kenner Erwin Kompanje.