Kleine alk
Little Auk, Alle alle - Alken (Alcidae)
De kleine alk is een erg kleine zeevogel: ongeveer ter grootte van spreeuw. Het is een zeldzame soort die in afwijking tot de meeste zeevogels ook nog wel eens wat verder in het binnenland wordt gezien, vooral met harde aanlandige wind in de trektijd. Kleine alken kunnen soms dagenlang ronddobberen op een plas of in een haven. De kleine alk is een hoogarctische zeevogel en de meest noordelijk levende alkensoort, die broedt in enorme kolonies van soms honderdduizenden paren op puinhellingen op onder meer Spitsbergen, Groenland en Jan Mayen. Ze overwinteren in de Noordelijke Atlantische Oceaan, vooral in het westelijk deel, en dichter bij huis in de Noorse Zee en in de Noordzee, vanaf de Doggersbank naar het noorden.
Snel naar informatie over:
Herkenning
De kleine alk is net als andere alkachtigen een snelle vlieger, die laag rechtlijnig tussen de golven doorvliegt tijdens de trek. Is zeer klein, twee keer zo klein als andere alkachtigen. Heeft een kort, dik snaveltje, witte onderdelen en zwarte bovendelen. Wangen, keel en bovenborst in zomerkleed zwart, in winterkleed wit. De tertials hebben witte randen wat de soort onderscheidt van alle andere alkachtigen.
Geluid
Bijna nooit te horen, alleen in kolonies. Geluid een nasaal kekkerend "wek-ek-ek-ek".
17-19 cm, spanwijdte 40-48 cm
Vogelbescherming Optiek
Leefwijze
Broeden
Broedtijd begint pas begin juni, maar keert soms al vanaf eind februari terug naar kolonie, doorgaans rond begin april. Heeft één legsel met 1 ei. Broedduur 28-31 dagen. Broedt in enorme kolonies op berghellingen in het arctisch gebied, niet noodzakelijk aan zee. Het nest bestaat uit kiezelsteentjes met wat plantaardig materiaal. Het ei wordt vier keer per dag om en om bebroed door man en vrouw. Na uitkomst duurt het nog een kleine maand voordat de jongen begin augustus kunnen vliegen.
Leefgebied
Open zee, met uitzondering van broedhabitat.
Voedsel
De kleine alk leeft hoofdzakelijk van plankton, die al duikend vanaf het wateroppervlak wordt gevangen.
Vogeltrek
Legt grote afstanden af; verlaat kolonie in augustus. Trekt overdag, vaak in grote(re) groepen, alleen is daar in Nederland weinig van te merken vanwege lage aantallen. Jaarlijks worden vanaf begin november enkelingen langs de Nederlandse kust gezien bij aanlandige wind. Bij zware stormen worden soms kleine alken binnenlands geblazen, waar ze dan verblijven op willekeurige wateren.
Verspreiding en aantal
wintergast in vrij klein aantal
Zowel de broedpopulatie op Spitsbergen en Nova Zembla als de jaarlijkse aantallen in Nederland blijven op een stabiel niveau. In Nederland kan als gevolg van weersomstandigheden het aantal fluctueren.
Aantallen in Nederland
| Aantal broedparen | Geen broedvogel |
| Geschat maximum aantal overwinteraars | 20-290 (in 2016-2021) |
| Doortrekkers | 20-3400, nov,apr (in 2016-2021) |
Bron: sovon.nl
Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.
Waarnemingen
Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl
Kijktip
Na stormen langs de kust, of soms na stormen enkele verdwaalde exemplaren op plassen en meren.
In Europa
Broedvogel van Spitsbergen en Nova Zembla. Belangrijkste overwinteringsplekken liggen in de Barentszzee en de Noorse wateren.
Meer informatie
Bescherming
De wereldpopulatie kleine alken wordt geschat op 12 miljoen paren en geldt niet als bedreigd. De vraag is wel hoe de soort reageert op het smelten van ijskappen en de opwarming van de zee, wat negatief zou kunnen uitpakken voor deze soort.
Wet- en regelgeving
De kleine alk is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kleine alken beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kleine alk wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.
Algemene regels
De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:
- vogels opzettelijk te doden of vangen;
- nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
- eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
- vogels opzettelijk te storen;
- vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.
Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.
De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:
- de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
- de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
- de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
- het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).
Bijzondere regels
Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen, omdat de soort slechts in beperkte mate in Nederland voorkomt.
Meer weten?
- Juridische bescherming van vogels
- Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
- Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
- Informatiepunt Leefomgeving
© Foto's: AGAMI © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk © Video's: Natuur Digitaal