Eindelijk zeevogelspektakel voor de Spaanse kust

Als het om vogels gaat, kan je mij geen groter plezier doen dan met zeevogels. Het liefst vanaf een klein bootje dat laag op het water ligt, zodat je ze op ooghoogte kunt fotograferen als ze langs scheren. En het ultieme moment? Een stormvogeltje, zo groot als een mus, vlak naast de boot. Hoe zulke fragiele vogels zich staande houden in extreme stormen, gaat mijn verstand te boven. Ze blijven me mateloos fascineren.

Overal ter wereld zijn er zeevogels te vinden, allemaal met een gelijkende variatie van zwart en wit en soms wat grijstinten. Ik wil ze allemaal zien – en fotograferen – maar wel van dichtbij.

Plekken als Kaikoura in Nieuw-Zeeland zijn legendarisch, maar ook in Europa groeit het aantal zeevogel-hotspots dat je met een boot kunt bereiken. Madeira voor Desertas- en Madeirastormvogels, de Azoren voor het Monteiro’s en (met geluk) Swinhoe’s stormvogeltje, de Scilly-eilanden voor het Europees stormvogeltje, Kuhls en grote pijlstormvogel, en Noord-Spanje voor jagers, vorkstaartmeeuwen en meer.

Toch had ik de zeevogels van de Middellandse Zee tot voor kort alleen vanaf de kust gezien.

Een paar jaar geleden bezocht ik samen met Spaanse vogelvriend Rafael Armada het Delta Birding Festival: een knusse vogelfair midden in de Ebro-delta, omringd door flamingo’s en trekvogels.

Tussen neus en lippen door hoorde ik dat er een zeevogel-boottocht was – speciaal georganiseerd voor festivalgangers. Maar… de boot zat altijd binnen een half uur na aankondiging vol en we waren veel te laat. Extra tochten organiseren? Daar voelde de organisatie weinig voor. Vanaf deze boottocht is het mogelijk om de drie soorten mediterrane pijlstormvogels (Scopoli’s, vale en yelkouan) te zien en te fotograferen. Net als Mediterrane stormvogeltjes – een endemische ondersoort, die ik nog nodig had voor het Handboek Europese Vogels. Maar helaas, we visten achter het net. 

De Ebro-delta zonder zeevogels is ook al een belevenis, in elk jaargetijde. Het is een stuk land zo plat als een pannenkoek, dat geplakt lijkt aan de Spaanse kust. Je waant je in deze delta eerder in Nederland dan in Spanje. Een groot deel van dit gebied bestaat uit uitgestrekte rijstvelden en gelukkig ook nog veel uitgestrekte beschermde natuurgebieden. Overal waar je komt zijn vogels zoals reigers, ibissen, steltlopers en in de trektijd heel veel trekvogels.

Langs de kustweg staan de flamingo’s direct naast de weg en met geluk zitten er fraaie Audouins meeuwen op het strand, tot voor kort een specialiteit van de Ebro-delta, maar de grote kolonie is intussen zuidelijker in Spanje en Portugal gaan broeden.

Een van de hoogtepunten is een bezoek aan de reiger- en ibisslaapplaats. Aan het einde van dag komen enkele tienduizenden zwarte ibissen uit alle windrichtingen in linies naar de rustplaats, waar zich dan al enkele duizenden zilver- en koereigers bevinden.

Nog indrukwekkender zijn de aantallen boerenzwaluwen. Aantallen van een miljoen boerenzwaluwen die hier komen slapen zijn in het najaar geen uitzondering. Op sommige dagen worden zelfs twee miljoen of meer vogels geteld. Zulke aantallen vlak boven je hoofd zien vliegen, is een ervaring die je niet snel vergeet. Maar toch… de zee lonkt.

Afgelopen najaar was het eindelijk zover. Ik was opnieuw afgereisd naar het Delta Birding Festival, nu om een lezing te geven over de Spaanse editie van het Handboek Europese Vogels. En sprekers mochten standaard mee met de boottocht. Dacht ik.

Het bleef echter stil over de vertrektijd. Tot mijn grote teleurstelling bleek dat het organiserend comité dit jaar had aangenomen dat sprekers geen interesse in een boottochtje zouden hebben. De boot zat natuurlijk weer vol…

Bij aankomst de organisatie op het hart gedrukt dat van alles dat weekend, de boottocht het hoogst op mijn verlanglijstje stond. Mocht er een plek vrij komen, dan konden ze mij ongevraagd op de lijst zetten. De avond voor de boottocht kwam het verlossende woord, er waren enkele afzeggingen. Ik kon de zee op.

Met het eerste licht voeren we eerst langs de steile kliffen van het vasteland. Hier zaten enkele tientallen kuifaalscholvers van de mediterrane ondersoort. Kort daarna gingen we eindelijk echt de zee op waar de eerste jan-van-genten zich al snel aandienden.

Zeevogels komen hier af op de grote visfarms die voor de kust liggen. Waar die in zee liggen, kun je zonder navigatie gemakkelijk vinden. Overal waar we keken zagen we een onafgebroken stroom meeuwen in linies dezelfde richting uitvliegen, naar een punt achter de horizon, naar de visfarms.

Geen fraai gezicht, maar die visfarms zijn dus met recht een zeevogelmagneet. Vooral die voor tonijnen zijn in trek. De tonijnen moeten elke dag flink gevoerd worden, waarbij de meeuwen met vele duizenden wachten totdat het voedertijd is. De olie uit het voedsel drijft als een soort slik op het water met de wind mee, en dit trekt weer stormvogeltjes aan. Ze broeden op de eilanden van de Balearen, maar vliegen dagelijks naar deze visfarms om te foerageren, aangetrokken door de geur. Het was een kwestie van de boot langs het slik parkeren en al snel vlogen de eerste stormvogeltjes links en rechts naast de boot. In deze tijd van het jaren waren dat oudervogels met zwaar versleten veren en fraai getekende onvolwassen vogels in strak verenpak.

Verder op zee lagen tussen de rustende geelpoot- en kleine mantelmeeuwen de drie gewenste pijlstormvogels, waarbij ze vaak kort de boot kwamen inspecteren, wat me mooie fotokansen opleverde.

Een grauwe pijlstormvogel was een grote verrassing. Voor een zeer ervaren zeevogelaar aan boord was dit pas zijn tweede in de Middellandse zee gedurende veertig jaar zeevogelonderzoek. Ook enkele fraaie Audouins meeuwen achter de boot werkte goed mee.

Uitgelaten en vele duizenden foto’s rijker stonden we enkele uren later voldaan weer op het vasteland. Met recht een waar zeevogelspektakel voor de kust van de Ebro-delta en het was me na al die jaren eindelijk gelukt om hier de zee op te gaan.

Vriend Rafael heeft het initiatief genomen om speciale fotografeertochtjes naar deze visfarms te organiseren, speciaal voor de Mediterrane stormvogeltjes, met in het voorjaar soms enkele honderden stormvogeltjes tegelijkertijd. Ik moet dus terug. Van stormvogeltjes krijg ik nooit genoeg. En sowieso maak je een tweede keer toch vaak de beste foto’s.

Het volgende blog gaat over de kolibri-tuin van Tony Nunnery.