Navigatie overslaan
Sprinkhaanzanger / Elwin van der Kolk

Sprinkhaanzanger

Common Grasshopper Warbler, Locustella naevia - Sprinkhaanzangers (Locustellidae)

De sprinkhaanzanger dankt zijn naam aan de zang van het mannetje; een voortdurend rinkelend geluid dat sprekend lijkt op dat van een sprinkhaan. Dat is meteen het enige dat opvallend is aan deze riet- en ruigtebewoner. Sprinkhaanzangers zijn erg onopvallend gekleurd en leven verborgen. Ze houden er niet van om uit de dekking van de vegetatie te komen. Sprinkhaanzangers zijn niet zo kieskeurig wanneer het hun leefgebied betreft; als het maar nat en ruig is.

Sprinkhaanzanger / Agami

Herkenning

Best te herkennen aan zijn zang. Qua uiterlijk past hij prima tussen alle rietvogels met overwegend bruine bovendelen. Op de rug heeft hij zwarte strepen en de vleugels zwarte vlekken, de onderzijde is heel zwak gevlekt op borst en flanken. De onderstaartdekveren zijn donker gevlekt. Geen verschil tussen mannetje en vrouwtje, maar man heeft zwartere snavel.

Geluid

Het belangrijkste kenmerk: de zang is een insectachtige, mechanische ratel, hoger en ijler dan van snor.


12-14 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten. Veel plezier!

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Zingt vanaf begin april tot in augustus. Broedt vanaf ongeveer half mei tot midden juli. Vaak twee legsels met 5-6 eieren. Broedduur 12-15 dagen. Nest is een dik kommetje van grassen en bladeren, dat op of vlak boven de grond wordt gebouwd in dichte vegetatie. Jongen 12-13 dagen op het nest. Nog 10 dagen blijven ze als familie bij elkaar.

Leefgebied

De sprinkhaanzanger broedt in natte ruigtevegetaties in open gebieden, en verder is hij niet heel kieskeurig: komt voor op vochtige rivieroevers, in ruige duinbegroeiing, jonge bomen/aanplant na kaalslag in bos en soms ook heide met veel ruigte.

Voedsel

Voornamelijk niet-vliegende insecten, spinnen en dergelijke. Foerageert laag in de vegetatie, lopend/kruipend over de grond, als een muis.

Vogeltrek

De sprinkhaanzanger is een lange-afstandstrekker, die overwintert in Midden-Afrika (ten zuiden van de Sahara). Door zijn sluwe gedrag en geheimzinnige voorkomen is nog niet precies bekend waar hij overwintert. Grofweg zitten ze van zuidwest Mauritanië en Senegal verder zuidelijk tot Sierra Leone en het noorden van Liberia en oostelijk tot zuidelijk Mali en noord-Ghana. De populaties van de Kaukasus overwinteren in noordoost Afrika (Ethiopië) en de Russische vogels in India. Nachttrekker. Najaarstrek van augustus-oktober, voorjaarstrek maart-april. Komt vanaf begin april aan in de broedgebieden in Nederland.


Verspreiding en aantal

vrij talrijke broedvogel | wegtrekkend | doortrekker in vrij klein aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

De sprinkhaanzanger is een vogelsoort die niet gemakkelijk te inventariseren is. Alleen de zingende mannetjes zijn relatief eenvoudig waar te nemen. De precieze aantallen zijn echter moeilijk te bepalen, maar tegenwoordig zijn het er meer dan de vorige grootschalige telling in de periode 1979-1985. Is sinds 1990 toegenomen met minder dan 5% per jaar.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 5000-6100 (in 2018-2020)
Geschat maximum aantal overwinteraars aantal onbekend
Doortrekkers 2000-10.000 (in 2008-2012)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Duingebieden bij Burgh-Haamstede, Ouddorp, Wassenaar, Zandvoort en Castricum, en het Nationaal Park Wieden-Weerribben. Onopvallend en schuw gedrag, maar goed te vinden door de zang.

In Europa

Het broedgebied van de sprinkhaanzanger strekt zich uit over alle Centraal-Europese landen en de zuidelijke helft van Scandinavië, met uitzondering van IJsland. Wordt minder algemeen richting Middellandse Zee.

Meer informatie


Bescherming

Er is nog veel onbekend over de sprinkhaanzanger. Duidelijk is wel dat sprinkhaanzangers niet zo kieskeurig zijn waar het hun leefgebied betreft; als het maar nat en ruig is.

Wat wij doen

Vogelbescherming heeft zich enorm ingespannen voor de kwaliteit van moerasgebieden. Onder meer door het opstellen van een Beschermingsplan Moerasvogels en door actieve inbreng bij de beheerplannen van Natura 2000-gebieden. Een vogel als de sprinkhaanzanger heeft daar ook van geprofiteerd. Via een netwerk van deskundige en vrijwillige WetlandWachten houdt Vogelbescherming een oogje in het zeil bij deze natuurgebieden.

Wat kun jij doen

Terreinbeherende organisaties en overheden kunnen zorgen voor voldoende omvang van rietlanden met ruigte, zodat ook de sprinkhaanzanger een broedplek heeft. Verbossing is nadelig voor de soort.

Meer weten?

Downloads

Drieteenstrandloper / Shutterstock

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

Neem MijnVogelvinder.nl in je hand en herken vogels door het hele land! MijnVogelvinder.nl is een web-app voor de mobiele telefoon. Deze handige vogelwegwijzer voor onderweg vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien.

Meer over MijnVogelvinder

Wet- en regelgeving

De sprinkhaanzanger is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn sprinkhaanzangers beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de sprinkhaanzanger wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van sprinkhaanzangers zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal