Waar doen ze het van?

Pascal Stroeken, STONE | donderdag 2 juni 2022 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 298x

We schreven het al eerder in onze blogs: 2022 is een schraal voedseljaar voor steenuilen. Met name de lage aantallen bos- en veldmuizen, de twee belangrijkste muizensoorten op het steenuilenmenu, veroorzaken schaarste. Dat zagen we de afgelopen weken al weerspiegeld in de historisch kleine legselgrootte. Inmiddels constateren we dit seizoen ook meer uitval (sterfte) van nestjongen en meer mislukte nesten dan in andere jaren. Ook dit past in het beeld van een jaar met voedselschaarste.

Muizen en broedprestaties

Hoewel steenuilen een brede en gevarieerde voedselkeuze hebben, weten we uit onderzoek dat (bos- en veld-)muizen uiteindelijk het verschil maken. In jaren met veel muizen zien we grotere legsels, minder sterfte en mislukte nesten, en dus uiteindelijk meer uitgevlogen jongen. Bovendien zijn in muizenrijke jaren de steenuilenjongen, gemiddeld genomen, in betere conditie: ze zijn zwaarder. Dat is gunstig, want een goede conditie betekent een grotere overlevingskans na het uitvliegen. Goede voedseljaren zien we dus zowel terug in de kwantiteit van de reproductie (meer uitvliegers) als in de kwaliteit (betere conditie).

Conditie beweegt mee met voedselaanbod

Uit ons voedsel- en conditieonderzoek over de jaren 1998-2021 komen interessante  patronen naar voren. Zo zien we dat in muizenrijke jaren steenuilenouders er gewoonlijk in slagen om van nesten tot en met vijf jongen, de jongen in een bovengemiddelde conditie te laten uitvliegen. In muizenarme jaren daarentegen lukt dit de ouders doorgaans alleen in nesten met slechts één uitgevlogen jong. Bij nesten met twee of meer jongen ligt de conditie in die jaren vaak beneden gemiddeld.

Vroege starters doen het beter …

Daarnaast zien we nog een opvallend patroon. Uit onze gegevens blijkt namelijk ook dat steenuilenkoppels die vroeg starten met de eileg, en waarvan de jongen dus vroeg uit het ei kruipen, beter presteren dan de latere starters. Dit patroon zien we zowel in goede als in slechtere voedsel-/broedjaren. Vroege starters leggen, gemiddeld, niet alleen meer eieren en zetten meer jongen op de wereld, de conditie van de jongen van de vroege starters is doorgaans ook beduidend beter. De meest waarschijnlijke verklaring hiervoor is dat in de territoria van de vroege starters de (voedsel)omstandigheden bovengemiddeld goed zijn, wat we dus terugzien in de kwantiteit en de kwaliteit van de reproductie.

… ook in 2022!

Dit patroon lijken we ook dit seizoen te zien. Tot nu toe hebben we van 26 nesten in totaal 74 jongen geringd en de conditie bepaald. Het gaat hier uitsluitend om vroege starters, die het eerste ei tussen 29 maart en 16 april legden en waarvan de jongen tussen 30 april en 12 mei uit het ei kropen. In de meeste van deze nesten – ook met drie of vier jongen – waren de jongen fors zwaarder dan het referentiegewicht dat bij hun leeftijd hoort. Deze jongen kunnen wat conditie betreft met gemak wedijveren met de hoge condities van jongen in de muizenrijke jaren. Kennelijk is de voedselvoorziening in de territoria van deze gezinnen dit jaar wel dik in orde. Waarschijnlijk hebben die vroege gezinnen ook nog eens optimaal kunnen profiteren van de meikevers die juist in de periode na het uitkomen van de eieren in grote aantallen beschikbaar waren. Dus misschien is het antwoord op de titel van dit blog simpelweg: “meikevers!”.

Resultaten uit het verleden

De uitstekende conditie van de jongen uit de nesten van de vroege starters zullen waarschijnlijk niet representatief zijn voor dit broedseizoen. Als we kijken naar de resultaten uit het verleden is de verwachting dat de gemiddelde conditie dit jaar uiteindelijk op een (veel) lager niveau zal liggen. De komende weken zal blijken hoe de latere starters presteren. We zijn heel benieuwd. Wordt vervolgd!

Wilt u meer lezen over de conditie van steenuilenjongen? In Uilen 11 (2021) is een uitgebreid artikel verschenen over de resultaten van ons conditie-onderzoek in de periode 1998-2021.  

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over