Het nut van ringonderzoek

Pascal Stroeken, STONE | donderdag 20 mei 2021 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 458x

Natuurlijk, vergeleken met vogelsoorten als bijvoorbeeld de noordse stern – een fascinerende wereldreiziger – levert ringonderzoek aan steenuilen geen spectaculaire resultaten op die enorm tot de verbeelding spreken. Maar dat we ‘alles’ al zouden weten over steenuilen is een misvatting. Ringonderzoek is essentieel om het functioneren van een populatie blijvend te monitoren. Met ringen houden we de vinger aan de pols, want het verschaft waardevolle kennis over hoe gezond een populatie is.

Populatiedynamiek

Vragen als: is de jaarlijkse aanwas van jongen en de overleving/sterfte in balans; welk aandeel van de als nestjong geringde vogels zien we later terug als broedvogel (recruitment); vindt er binnen de populatie voldoende uitwisseling plaats (geen inteelt) - kunnen alleen beantwoord worden op basis van het reproductie-onderzoek (voortplantingssucces) in combinatie met het ringen. Met een mooi woord: de populatiedynamiek.

Al eerder kwam de webcamfamilie in de blogs ter sprake, die fraai illustreert hoe ringonderzoek de familiebanden, paarsamenstellingen en dispersie (het uitzwermen van jongen) in beeld brengt.

Een paar voorbeelden

Dit blog leent zich er niet voor om uitgebreid stil te staan bij alle onderzoeksdoelen en -resultaten van het populatie-onderzoek. Wel neem ik u graag mee in wat feitjes die ons veldonderzoek dit voorjaar al heeft opgeleverd. Stuk voor stuk bouwstenen die bijdragen aan onze kennis over hoe de Winterswijkse populatie functioneert.

Van alle onderzochte nesten dit voorjaar hebben we nu 152 volwassen vogels in beeld: 116 vrouwen en 36 mannen. Van deze 152 zijn er 56 (37%) in een voorgaand jaar als nestjong geringd. Een heel mooi terugvangstpercentage. Van deze broedvogels weten we de geboorteplek, de exacte leeftijd, kennen we vaak de moeder (en soms de vader), weten we de conditie als nestjong, en de dispersieafstand van geboorteplek naar de vestigingslocatie.

Zo weten we dat deze vrouwen destijds als nestjong een bovengemiddeld goede conditie hadden; gemiddeld wogen ze tijdens het ringen 11% zwaarder dan het referentiegewicht voor hun leeftijd. Een indicatie dat een goede conditie in het nest, goede overlevingskansen biedt na het uitvliegen.

Netwerk

Zouden we alle verplaatsingen (dispersie) van individuele jonge uilen in kaart brengen, dan zien we een waar spinnenweb van uitwisselingen tussen territoria. Binnen dat spinnenweb ontwaren we een wirwar van familiebanden die kriskras door het onderzoeksgebied lopen. Broers en zussen die zich in alle windrichtingen hebben verspreid.

Ik neem territorium 424 uit Lievelde als voorbeeld: een zus uit het nest van 2020 vonden we onlangs 2 km westwaarts terug als broedend vrouwtje, terwijl we kort daarvoor haar broer uit 2020 op 0,6 km in een nestkast ten noorden van zijn geboorteplek aantroffen. Of neem een vrouw geboren in 2018 in territorium 534, die zich op 10,4 km ten zuidoosten heeft gevestigd, terwijl haar zus is neergestreken op 5,3 km in noordwestelijke richting. De zussen zijn elkaar natuurlijk allang uit het oog verloren, maar wij sporen ze graag weer op. Voor een steenuilenspecial van ‘Spoorloos’ draaien wij onze handen niet om.

Gezonde populatie

Op grond van onze onderzoeksresultaten hebben we stellig de indruk dat in de ruime omgeving van Winterswijk een gezond functionerende steenuilenpopulatie leeft.

Bent u nieuwsgierig geworden en wilt u meer lezen? Dat kan! In Uilen 10 (2020) hebben Ronald en ik in zeven deelartikelen de resultaten van 35 jaar onderzoek naar de dames (en heren) in de steenuilenpopulatie rond Winterswijk onder de loep genomen. Daarin leest u van alles over individueel voortplantingssucces, dispersie van jonge uilen, overleving, en nog veel meer. Belangstelling? Kijk op de website van STONE hoe u Uilen 10 kunt bestellen.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over