Zwaluwen maken al sinds mensenheugenis deel uit van onze leefomgeving. Uiteraard zijn ze met groei van steden daar hoofdzakelijk verdwenen en in het agrarisch gebied gebleven, maar ik kan mij voorstellen dat menig mens vroeger boerenzwaluwen in de buurt had. Dat was op zichzelf al een rijkdom, toch?
Als je het internet of een woordenboek er op na slaat, komt je zwaluwen ongetwijfeld tegen. Want omdat ze vroeger zo dicht bij de mens leefden, zijn ze verbonden geraakt met onze taal en cultuur. Wie kent niet het spreekwoord “Één zwaluw maakt nog geen zomer”. Ook zijn zwaluwen van oudsher een onderdeel van (bij)geloof. Duik je echt de meer spirituele hoeken van het internet in, dan staat een zwaluw nog voor zoveel meer.
Terwijl het ontzettend dringen wordt in het nest van onze boerenzwaluwtjes, zoals ook te zien op het clipje van Ed, blijven we in spanning wachten tot het moment van uitvliegen. Er worden ook al druk vleugeloefeningen gedaan, zoals te zien op dit clipje.
Nu nog een blogje over wat die zwaluwen nou eigenlijk voor ons betekenen. Mark sluit het seizoen dan binnenkort af met een eindblog.
Voorspoed en geluk
Ik hoop uiteraard voor Mark dat het waar is. Maar vroeger geloofde men dat zwaluwen, en met name een zwaluwennest geluk bracht. Zo is er het oude gezegde “zwaluwen in ’t dak, guldens op zak” uit het volksgeloof. Het staat dus voor geluk en voorspoed. Het gezegde is voor zover ik heb kunnen vinden nog niet mee door ontwikkeld naar het euro tijdperk. Ook in andere culturen staat de zwaluw symbool voor geluk. Ik trof nog een mooi gezegde: "Waar de zwaluw het huis siert, zal het hemelvuur voorbijgaan." Men geloofde vroeger dat als er een zwaluw bij je huis een nest had gemaakt, dat de bliksem dan nooit in je huis zou inslaan.
Symbool
In de meer spirituele hoeken van onze maatschappij kom je tegen dat de zwaluw nog voor veel meer symbool staat. Familie, loyaliteit, succes, vriendschap of een veilige terugkeer naar huis.
Dat laatste trof ik ook bij de cultuur van de scheepvaart. Al honderden jaren hadden zeelui tatoeages om hun avonturen te vertellen. Zeelui met een zwaluw tatoeage hadden tenminste 5.000 zeemijl gevaren en waren veilig thuis gekeerd. Een tatoeage met een zwaluw doorboord met een zwaard of dolk, symboliseerde een verloren mede zeevaarder. Daarnaast was de zwaluw dus ook symbool van een veilige terugkeer. Vroeger geloofden zeelui zelfs dat een zwaluw hun ziel naar de hemel zou brengen als ze stierven. Het schijnt dat zwaluwen in deze tijd nog steeds populair zijn als tatoeage vanwege de symboliek.
Het weer
Wat ik nog steeds veel meer hoor (en zelf ook nog roep trouwens) is dat zwaluwen het weer kunnen voorspellen. Je hebt helemaal geen weerbericht of apps op je telefoon nodig om het weer te voorspellen. Al sinds de oudheid worden gezegdes met dieren gebruikt om aan te geven wat voor weer het wordt. Je hoort dan uitspraken als “Vliegen de zwaluwen laag, dan komt er regen vandaag” of “Als zwaluwen scheren over water en wegen, dan komt er regen” of “Vliegen de zwaluwen laag heen en weer, dan komt er slecht weer”. Andersom: “Vliegt de zwaluw hoog, dan blijft het droog”. Maar hoe zit dat nou eigenlijk? En klopt het ook?
Er zit in ieder geval een kern van waarheid in, vooral op korte termijn. Hoewel er niet over een specifiek soort zwaluw wordt gesproken, hebben zwaluwen als kenmerk dat ze met acrobatische vliegkunsten insecten vangen. En die insecten zijn onderhevig aan verschillende luchtstromingen en lucht temperaturen. Deze zorgen voor thermiek (warme opstijgende luchtbellen), wat er voor zorgt dat insecten hoger gaan vliegen. Bij slecht weer is de lucht koud, de luchtvochtigheid wordt hoger, de luchtdruk daalt en het waait harder, wat hoog vliegen minder aantrekkelijk maakt. Insecten zakken dan naar beneden in de lucht en de zwaluwen volgen. Zo kun je aan de hand van zwaluwen dus min of meer zeggen dat er slechter weer aan komt.
Winter
En dan heb je nog seizoen voorspellingen. “Blijven de zwaluwen lang, wees dan voor de winter niet bang”. Dit gezegde betekent dat de winter pas laat zijn intrede zal doen. Dat is niet heel onlogisch. Zwaluwen zijn trekvogels en de boerenzwaluw overwintert in West- en Centraal Afrika, maar vertrekt pas als een aantal indicatoren daarvoor aanleiding geven (temperatuur, daglengte, voedselaanbod etc.).
De jonge zwaluwtjes voor onze webcam gaan in ieder geval binnenkort uitvliegen. Het nest verlaten, gaan ze met hun ouders nog enige tijd in de lucht oefenen in het jagen op insecten en kunnen ze aansterken voordat ze die lange reis gaan maken. Wij wensen de vogels in ieder geval voorspoed en geluk toe op hun lange reis en laten we hopen dat ze volgend jaar terug komen om Mark nog wat meer geluk te brengen.
Op vrijdag 18 juli is het einde van Beleef de Lente 2025, maar onze kuikens vliegen waarschijnlijk al iets eerder uit. Dus geniet met ons van de laatste beelden!
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
