Broedermoord en Altruïsme

Kelvin Klaassen | vrijdag 17 juni 2022 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 385x

De kuikens vechten regelmatig met elkaar.

Onschuldig stoeien of…

Het kan er soms best vervelend uitzien wanneer een kuiken met z’n snavel inhakt op het hoofd van een van broer of zus. Het ziet er heel anders uit dan het ‘speel vechten’ van bijvoorbeeld kittens of puppies. Het kan er echt hard aan toe gaan. Maar zoals jullie nu ondertussen wel weten gebeurt bijna niks in de natuur zonder reden. Ik ben de literatuur ingedoken om er voor jullie achter te komen waarom de kuikens van de visarend met elkaar vechten, of dit bij meer vogels voorkomt en of dit wel eens fatale gevolgen heeft. Doe je gordel maar om!

Siblicide

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ja, dit geweld heeft zeker wel eens fatale gevolgen, maar dat is niet direct reden voor paniek! Om dit te begrijpen moeten we eerst het begrip ‘siblicide,’ oftewel broedermoord, eens goed onder de loep nemen. Siblicide, hoe bruut het ook klinkt, komt bij heel veel vogelsoorten voor. Het gebeurt bij bijna alle roofvogelsoorten, uilen, reigers en andere koloniebroeders als soorten van de gentenfamilie.

Twee vormen

Grof gezien bestaan er twee vormen, namelijk: Obligate (routinematige) siblicide en facultatieve (omstandigheidsafhankelijke) siblicide.

Obligate siblicide komt alleen voor mij vogels die maar twee eieren leggen, die ook nog eens asynchroon uitkomen (lees hier terug wat dat ook alweer was). Het kuiken dat als eerste uitkomt doodt, als het zelf sterk en gezond is, altijd het tweede kuiken zodra deze uitkomt. De zwarte arend, een arendsoort uit Afrika, is hiervan een goed voorbeeld; in een studie bleek dat na observatie van 200 nesten maar één geval bekend was waar beide kuikens uitvlogen. Het tweede ei is in dit geval dus eigenlijk een soort verzekering voor het geval er iets met het eerste kuiken gebeurt.

Facultatieve siblicide komt bij veel meer soorten voor, waaronder de visarend. Het idee hierbij is dat wanneer er weinig voedsel is de dominante kuikens door middel van geweld het voedsel voor zichzelf veilig proberen te stellen. Zodra duidelijk is dat er te weinig voedsel wordt aangeleverd door de ouders, zullen de grotere kuikens het kleinste kuiken doden. Dat klinkt misschien naar en egoïstisch, het heeft een duidelijk doel. Door dit te doen vergroten de grotere kuikens hun eigen overlevingskans. De natuur is hard, maar je kunt het ook zo bekijken: beter twee gezonde kuikens dan drie verhongerde kuikens.

Egoïsme of altruïsme?

Nu zou je je kunnen afvragen waarom het oudste kuiken niet altijd zijn jongere broertjes of zusjes doodt, als het zijn eigen overlevingskans zo sterk vergroot? Nou, wat blijkt is dat siblicide helemaal geen egoïstisch mechanisme is. Dit heeft te maken met het idee van solidaire fitheid (ik beloof dat dit de laatste moeilijke term van deze blog is!). Dit houdt in dat de fitheid van een individu niet alleen begrepen moet worden vanuit de overlevingskans van dat individu, maar ook dat van zijn naaste familie. Makkelijk uitgelegd betekent dit dat niet egoïstisch gedrag (wanneer er genoeg voedsel is) ervoor kan zorgen dat meer kuikens overleven en weer kunnen voortplanten. Altruïsme wint het dus waar mogelijk van egoïsme.

Dus, hoe zit het met onze kuikens?

Of het geweld tussen visarendkuikens ernstige vormen aanneemt is dus afhankelijk van of er genoeg voedsel is. Studies tonen aan dat siblicide bij visarenden in sommige gebieden wel voorkomt en andere gebieden helemaal niet. Een mooi voorbeeld van hoe belangrijk de omstandigheden hier dus zijn! Het vechten van onze kuikens is dus meer bedoeld om te bepalen wie het eerste eten krijgt, maar uiteindelijk krijgen alle drie de kuikens te eten, want zoals jullie allemaal dagelijks kunnen zien zijn de ouders van ons nest erg ervaren en efficiënt in het vangen van grote, sappige vissen uit de voedselrijke wateren van de Biesbosch. Goed, je weet het nooit zeker, maar zoals het ernaar uitziet is de kans op siblicide in ons nest klein. Bedankt voor het lezen van dit lange verhaal over een moeilijk, maar super interessant onderwerp!

Drie ronde buikjes.

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over