Nog op eieren

Ronald van Harxen | zondag 5 mei 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1302x

Steenuilen blijven zitten

En dat is wat ik gisterenmiddag kort gedaan heb. Het is grappig te zien hoe broedende kauwen heel anders op menselijke indringers reageren dan steenuilen. Deze laatste verlaten eigenlijk nooit de kast als we de ladder tegen de boom zetten en het luikje openmaken. Broedende vrouwtjes zijn doorgaans dan ook zonder veel gedoe te pakken. Een deel blijft strak op de eieren zitten en spartelt nauwelijks tegen als mijn hand zich om haar sluit. Een ander deel is van de eieren af als ik de kast open, weggekropen in een hoek en laat zich gemakkelijk pakken. Nog steeds proppen we een doek in de invliegopening om te voorkomen dat ze wegvliegt, maar ik heb het idee dat dat eigenlijk overbodig is.

Kauwen verlaten het nest

Hoe anders reageren kauwen. Als ik de boom tot op een paar meter genaderd ben, verlaat ze zonder ook maar een kik te geven het nest. Ze wil op geen enkele manier er de aandacht op vestigen dat er eieren of jongen in de buurt zijn. Ze vertrouwt er blijkbaar ook niet op dat ze over het hoofd gezien wordt bij een nestinspectie en kiest voor haar leven in plaats van voor haar eieren. Niet dat ik plannen heb in die richting, maar dat weet zij natuurlijk niet. Ook hier nog geen jongen. In een hoekje van de kast, weggestopt in een warme nestkom, liggen 4 eieren. Groengrijs van kleur met onregelmatig gevormde bruine en grijze vlekken. Heel anders dan de spierwitte eieren van steenuilen.

Waarom die kleuren?

Waarom de eieren van beide soorten er zo anders uitzien is een lastig te beantwoorden vraag. In zijn informatieve boek over vogeleieren wijdt de Engels ornitholoog Tim Birkhead er een heel hoofdstuk aan. Hij laat verschillende verklaringen de revue passeren, van camouflage tot het voorkomen van broedparasitisme. Uitgesproken holenbroeders als de steenuil hoeven hun eieren niet te kleuren om ze te camoufleren. In het donker zijn die kleuren toch niet zichtbaar. Zij laten het daarom bij de witte basiskleur die kalk van nature heeft. Kauwen zijn echter ook holenbroeders, weliswaar iets minder uitgesproken dan steenuilen, maar leggen weg degelijk gekleurde eieren. Dient het camouflage doeleinden? Het nestmateriaal bevat inderdaad veel bruine, groene en grijze tinten. Maar waarom camoufleren als je ze toch in een donkere ruimte te legt? Wat maakt dat voor kauwen anders dan voor steenuilen? 

Eigen eieren herkennen?

Een andere theorie veronderstelt het tegengaan van broedparasitisme. U weet wel, het verhaal van de koekoek die haar eieren laat lijken op die van haar gastvrouw. Door de eigen eieren een specifiek kleurenpatroon mee te geven, zouden ze te onderscheiden zijn van illegaal bijgelegde eieren. Voorwaarde is dan wel dat een vogel zijn eigen eieren moet kunnen herkennen. Onderzoek bij een aantal soorten heeft aangetoond dat dat inderdaad het geval is. Maar kauwen hebben geen last van koekoeken. 

Stiekem bij de buren leggen?

Nauw verwant daarmee is wat in de biologie intraspecifiek broedparasitisme genoemd wordt: het leggen van (extra) eieren in die van een soortgenoot om zo je winstkansen te verdubbelen. Ik heb geen idee of dergelijk gedrag zich bij kauwen voordoet, maar ik kan me voorstellen dat hij bij dicht op elkaar broedende soorten een rol zou kunnen spelen. Het herkennen van de eigen eieren om 'illegaal' bijgelegde eieren uit het nest te kunnen kieperen kan dan handig zijn. Zou een aardig experiment zijn. Ik ga de komende dagen eens op zoek naar literatuur hierover. Mocht ik wat vinden, kom ik er in een van mijn volgende blogs zeker op terug. Ondertussen zijn de Winterswijkse eieren vast uitgekomen, lang zal dat niet meer duren. Spannend of we wat te zien gaan krijgen.

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over