In het donker

Peter de Vries, NIOO | zaterdag 23 februari 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1073x

Wij noemen een bezoek aan het bos in de avond heel toepasselijk avondcontrole, origineler kan het niet! Al onze terreinen bezoeken we gedurende de maanden december tot en met februari in ieder geval een keer. Zo’n controle verloopt eigenlijk elke keer volgens een vast stramien.

Aan het einde van de dag, zo tegen een uur of vier - half vijf verzamelen degenen die het bos ingaan zich in de kantine van het NIOO voor soep en broodjes. Dan worden groepjes ingedeeld. Zo'n groep bestaat uit twee personen; een schrijver en een ringer.  Als het dan echt donker is geworden vertrekken we dan naar het bos. Elk groepje krijgt een deel van het bos waarin nestkasten hangen toegewezen en stappen dan het donkere bos in, op zoek naar de kasten die op hun lijstje staan. Omdat het natuurlijk stikdonker is hebben we goede zaklantaarns en hoofdlampjes bij ons. En, ik kan uit eigen ervaring vertellen dat het dan nog af en toe een crime is een nestkast te vinden. ’s Nachts ziet zo’n bos er toch echt heel anders uit dan overdag en is het zoeken van een nestkast soms geen sinecure.

Is de kast gevonden dan is het zaak er voorzichtig in te kijken. Zit er een koolmees of pimpelmees in te slapen dan halen we die uit de kast en kijken we of het een man of vrouw is. Als de mees nog geen ringen heeft krijgt die een ring en kleurringen. Hierna wegen we de vogel, noteren we de tijd en plaatsen de mees voorzichtig weer terug in de kast. Op de foto bij dit blog zie je wat we meenemen het bos in: een pesola om de vogel te wegen, zaklantaarn en hoofdlamp en een doosje met (kleur)ringen. Daarnaast hebben we per onderzoeksterrein boekjes die jaar in jaar uit gebruikt worden, bij dit blog ook een foto van hoe zo’n avondcontrole in het boekje wordt opgeschreven. Ook bij de avondcontroles staat de vooruitgang niet stil en tegenwoordig gebruiken we naast de boekjes (als backup) tablets waar we de gegevens nu in opslaan.

Op deze manier werken alle groepjes hun deel van het bos af en zijn we vaak na een uurtje of drie klaar met de controle. Voor de duidelijkheid, we gaan alleen op avondcontrole als het goed weer is. Bij te harde wind en/of regen stellen we ons bezoek vaak uit.

“Waar is dit nu allemaal goed voor?”, ik kan me voorstellen dat je dat denkt na het lezen van het bovenstaande. Deze controles worden gedaan voor verschillende onderzoeksdoelen. Ten eerste kan je aan het aantal geringde vogels zien hoeveel er in de winter in het gebied blijven waar ze geboren zijn en eventueel het volgende voorjaar gaan broeden. Ten tweede kan je aan de avondcontrole-getallen rekenen en de overleving bepalen en ten derde heb je door de bezettingsgraad in de nestkasten een indicatie hoe goed (of slecht) het volgende broedseizoen kan gaan worden. Een bezettingsgraad van rond de 75% is normaal, maar deze winter is dat vele malen hoger; tegen de 95% van al onze kasten zijn nu ’s nachts bezet. Een indicatie dat het weleens een heel druk en goed koolmezen-broedseizoen zou kunnen worden. Voor de NIOO-onderzoekers zijn de avond-controles nu voorbij en is de voorbereiding op het komend broedseizoen in volle gang, maar daarover in een volgend blog meer.

Nog een grappig feitje aan het einde van dit lange blog: aan het begin van het winterseizoen overnachten relatief meer mannen in de kasten dan vrouwen en dit is later in de winter precies andersom. Dan houden territoriale mannen de kasten vrij zodat het vrouwtje daarin kan overnachten. Dit alles in de hoop dat deze voor hem gaat kiezen en in die kast gaat broeden. Dit is waarschijnlijk ook op dit moment het geval met onze Beleef de Lente kast; vrouw slaapt in de kast en de man houdt dat allemaal scherp in de gaten. Vandaar mijn goede hoop dat het dit voorjaar goed gaat komen met onze koolmees!

Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) doet fundamenteel en strategisch ecologisch onderzoek. Met meer dan 300 onderzoekers en studenten is het NIOO één van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). De NIOO-ers bestuderen organismen, populaties, levensgemeenschappen en ecosystemen. Samen onderzoeken ze de volle breedte van planten-, dier- en microbiële ecologie, zowel op het land als in het water. Bezoek de website van NIOO

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over