Veelgestelde vragen

Het nest in Nijetrijne wordt elk jaar schoongemaakt, meestal in februari. In het filmpje van 12 juli met het jaaroverzicht 2023 is te zien dat Pa en Ma begonnen met een kale ondergrond van planken. Door het jaarlijks schoonmaken kunnen ze elk jaar een fris en schoon nest bouwen. Bij nesten die niet schoongemaakt (kunnen) worden bouwen de ooievaars er gewoon een nieuw nest bovenop. Zo ontstaan enorme, soms metershoge bouwsels die op den duur onstabiel kunnen worden.

Jonge ooievaars hebben een donkere snavel en poten. Het zwart verkleurt naar grijs en vanaf 4 tot 5 weken naar licht oranje. Vaak begint het verkleuren bij de voeten.

De verkleuring verschilt per individu. Sommige jongen houden lang zwart-grijze poten, andere krijgen sneller hun oranje stelten.

Ze zijn pas uitgekleurd als ze geslachtsrijp zijn, dat is rond hun derde jaar. Maar ook bij volwassen vogels zie je individueel verschil in kleur: van helder tot donkerder rood.

Beide ouders zoeken naar eten en ze voeren allebei. Of de een vaker of meer voert dan de ander hangt af van 1) of er eten te vinden is, dat is ook een beetje geluk hebben en 2) hoeveel ze vinden en hoe groot de prooi is. Voor een worm gaan ze niet meteen terug naar het nest, voor een mol of een slang misschien wel. Dan kan die vogel weer op pad terwijl de ander nog naar wormen peurt.

Met een webcam op het nest zou je de vraag naar 'hoe vaak' kunnen beantwoorden. 'Hoeveel' kun je met camera-observatie niet meten. En uiteraard weet je het 'hoe vaak' alleen maar voor de twee ooievaars van de webcam - niet voor alle ooievaars.

Op 4 juli, 09:48 uur. Dat is op zich helemaal volgens het boekje: in de 10e week, 65 dagen na uit het ei op 30 april.

Helaas was er die ochtend verstoring onder het nest door een visser, waardoor de jongen schrokken en hun moment van uitvliegen niet echt vrijwillig was. Gelukkig konden ze al wel vliegen maar ze hebben niet - zoals gebruikelijk bij jonge ooievaars - vanaf het nest kunnen oefenen met rondjes vliegen, opstijgen en landen.

Filmpje uitvliegen: 'De natuur is onvoorspelbaar'.

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/de-natuur-is-onvoorspelbaar

Weblog met informatie over het uitvliegen: 'Uitgevlogen of uitgevlucht?'

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/uitgevlogen-of-uitgevlucht

Na het uitvliegen leren jonge ooievaars om zelf eten te zoeken in de buurt van het nest. Ze worden daarin nog een tijdje begeleid door de ouders en ze sluiten zich aan bij andere uitgevlogen jongen en oudere ooievaars in de buurt, om ook van hen te leren.

Aan het eind van de zomer gaan jonge ooievaars in grote groepen op trek om te overwinteren in Zuid-Europa of Afrika. De oudervogels blijven waarschijnlijk wat langer in de buurt van hun nest.

We kijken dit seizoen naar een nest in een natuurgebied, de Rottige Meente. Dat ligt in Friesland, in Nijetrijne.

Als je even naar beneden scrollt op de pagina met de live beelden, vind je een informatievak met meer informatie over de locatie van het nest. Ook in de weblogs staan weetjes, foto's en filmpjes van de omgeving van het nest.

De ring komt om het bovenloopbeen, boven het gewricht wat eruit ziet als de knie  - maar dat niet is. Bij ooievaars zit de knie hogerop, verstopt onder de veren. De knik die eruit ziet als een knie is te vergelijken met ons enkelgewricht.

In andere landen gebruikt men ook wel voetringen aan het verlengde voetbeen. Het nadeel daarvan is dat die minder goed op afstand af te lezen zijn, bijvoorbeeld in hoog gras. Er zijn ook landen waarin men het bovenloopbeen ringt in combinatie met een voetring aan de andere poot.

De drie op 10 mei overleden jongen zijn op 13 mei door de oudervogels verplaatst en vanuit de nestkom op de rand van het nest gelegd, op de takkenrand.

In de middag van 13 mei vonden de eigenaren van het gebied beneden het nest het lijkje van een van de jongen. Ook een tweede jong is over de nestrand gewerkt.

Mogelijk ligt nog een van de jongen op de nestrand tussen de takken. Als het daar blijft liggen droogt het in en zakt het op den duur weg in de bekleding van het nest.

Filmpje van het verplaatsen van de dode kuikens door de oudervogels: https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/afscheid-nemen-van

Pa is in 2008 geringd in Spanga, heeft een zilverkleurige ring rechts. Ma is van 2011 en komt van een nest in Lippenhuizen, heeft links een zwarte ring.

De twee jongen van het seizoen 2023 zijn op 3 juni geringd. Allebei aan de linkerpoot, want in oneven jaren wordt links geringd en in even jaren rechts. Ze dragen een zwarte kunststof ring met op afstand afleesbare witte letters.

Filmpje van het ringen: https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/impressie-van-het-ringen-2023

Informatie over het hoe en waarom van het ringen vind je in deze weblogs:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/in-de-ban-van-de-ring-

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/om-door-een-ringetje-te-halen-3

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/officiele-ooievaars

In de loop van miljoenen jaren evolutie ontstonden kleine vogelsoorten en ook joekels. Elke soort en elk formaat heeft een rol in het bewaren van evenwicht in de natuur en heeft zijn eigen technieken om te overleven. Kleine vogels eten klein grut, grotere vogels grotere prooien.

Ooievaars zijn grote vogels: ze kunnen meer dan een meter hoog worden, 100-115 cm. De spanwijdte is soms meer dan twee meter, 180-218 cm. Spanwijdte is de afstand tussen de uiteinden van de beide vleugels als de vogel die helemaal uitvouwt.

Twee jonge ooievaars werden groot: de jongen die als eersten uit het ei kwamen op 30 april. Ze vlogen uit op 4 juli om 09:49 uur.

Ma legde vijf eieren en die kwamen allemaal uit. Helaas overleed het jongste kuiken in de nacht van 9 op 10 mei en in de loop van de dag overleden nog twee jongen. We denken dat aanhoudend nat weer hen fataal is geworden en ze door onderkoeling gestorven zijn.

Het eerste jong kroop op 30 april om 04:56 uur uit het ei, het tweede om 16:47 uur en het derde op 2 mei, 04:46 uur. Het vierde kuiken - na lang worstelen om de halve dop helemaal van zich af te krijgen - op 4 mei 06:06 uur. En tenslotte kwam het vijfde jong op 5 mei om 06:46 uur.

Pa en Ma gingen broeden vanaf 28 maart. De eieren zijn gelegd op 26 maart 23:47; 28 maart 23:35; 30 maart 21:52; 1 april 22:15; 4 april 00:42 uur.

Op dit YouTube kanaal vind je filmpjes van eerdere jongen, voordat er een camera van Beleef de Lente bijstond;

https://youtube.com/playlist?list=PLrBqmaI9c5vEoJhQbUxvPgGFRwScqqKA5

Heel soms liggen ze ook wel allebei. Mooi te zien in dit filmpje 'Knusjes': 

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/knusjes

Ooievaars vinden staan niet zo vermoeiend als mensen. Ze slapen staand, zelfs op één poot. Op je poten staand ben je minder kwetsbaar als gevaar dreigt en je snel weg moet.

Tijdens het broeden en zolang de jongen nog klein zijn staat of zit altijd een van de twee oudervogels op het nest. De ander staat er vaak naast om op te letten. Bij de ooievaars is eitjes uitbroeden en nestzorg echt teamwork, ze verdelen de taken en wisselen elkaar af.

1) In het informatievak onderaan de pagina. Info over soort, nest, voedsel en locatie.

2) In de Vogelgids, klik op de link in de regel boven de live beelden.

3) In de weblogs en filmpjes. Die vind je onder de live beelden.

4) In de antwoorden bij de veelgestelde vragen. Klik op de link bij de uitgelichte vraag onder het weblog.

5) Kijk vooral ook eens op de site van STORK, ooievaars.eu

Succes!

Als het hard waait kan nestmateriaal wegwaaien.

Maar een ooievaarsnest is nooit af: Pa en Ma blijven het hele broedseizoen klussen en waar nodig repareren. Ze leggen takken zo in en op elkaar dat een stevige rand ontstaat. Een soort schutting zeg maar, die de eigenlijke nestkom beschermt, het nest luwte geeft en voorkomt dat de jongen per ongeluk over de nestrand lopen.

In de nestkom ligt zacht en waterdoorlatend materiaal zoals hooi en bladeren en dat wordt regelmatig ververst. Ook de takkenrand wordt zorgvuldig onderhouden en uitgebreid.

De nestpaal is verankerd. Die zal niet snel omwaaien of afbreken.

Ooievaars besteden een groot deel van hun tijd aan verzorging van de veren. Toch slijten die door het gebruik. Daarom gaan vogels in de rui: nieuwe veren groeien uit op de plek van de oude veren die uitgevallen zijn. Bij ooievaars gaat het ruien heel geleidelijk. Daardoor hebben ze ook in de rui genoeg veren om goed te kunnen vliegen.

Hier vind je meer informatie over het verenpak, het onderhoud daarvan en de rui:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/poetsen

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/veren-maken-de-vogel-1

Op grote afstand zullen ooievaars elkaar herkennen als de eigen soort, van dichtbij als individu. Het nest helpt ze erbij omdat een vreemde ooievaar zich daar wat anders zal gedragen. En verder herkennen ze elkaar aan gedrag dat wij als mens niet of minder goed zien. Zoals geluiden (klepperen en sissen) en houding.

Meer informatie over hoe ooievaars met elkaar omgaan vind je in dit weblog:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/in-de-groep-of-daarbuiten

Het mannetje is meestal iets groter en steviger en heeft een forsere snavel en kop.

Bij dit nest maken ze het ons makkelijk. Kijk naar de plek en kleur van de ring: bij Pa rechts, bij Ma aan de linkerpoot. Haar ring is zwart, die van Pa zilverkleurig. Filmpje 'Wie is wie': https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/wie-is-wie-2

Een foto van die ringen en meer informatie vind je in dit weblog:
https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/even-voorstellen-friese-ooievaars

We kunnen niet in de toekomst kijken en we sluiten niets uit. In het weblog van 26 februari leggen we uit waarom we hebben gekozen voor het nest waar we nu naar kijken. Dit is de link naar het weblog:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/een-ander-nest-andere-hoofdrolspelers

Het nest in Gennep is te volgen via een webcam. Dit is de link: 

visitgennep.nl/ooievaar/

Helaas was het nest in Gennep in het broedseizoen 2023 niet succesvol. Er werden vijf eieren gelegd en die kwamen ook uit. Jammer genoeg hebben de jongen het niet gered, mogelijk als gevolg van onderkoeling in de extreem natte en koude eerste weken van mei:

https://www.1limburg.nl/nieuws/2191013/ooievaarskuikens-op-stadhuis-gennep-alle-vijf-overleden

Het is geen gewone verlichting maar infrarood.

Zo kunnen we als het donker is via de camera toch zien wat er gebeurt. Voor de vogels - en voor mensen die onder het nest zouden staan - is het gewoon donker.

Paren versterkt de band tussen ooievaars. Het is naast dat er anders geen bevruchte eieren komen een soort afspraak: wij gaan samen jongen groot krijgen.

Of ooievaars iets voor elkaar voelen dat wij mensen liefde of genegenheid noemen? Ze zijn aan elkaar gewend en vast van slag als de ander opeens wegvalt.

Maar ze zijn niet trouw tot in de dood. Het nest in Nijetrijne is een paar jaar geleden overgenomen door een nieuwe man. Ma accepteerde de nieuwe Pa.

Ze vliegen niet alleen door het bewegen van hun vleugels, want dat kost veel energie. Ooievaars zweven daarom veel en zijn goed in gebruik maken van luchtstromen: thermiek. Dat is warme lucht die opstijgt op sommige plekken in het landschap. Daar profiteren ze graag van.

Dit filmpje laat dit mooi zien:
https://www.vpro.nl/speel~WO_VPRO_032490~fragment-nederland-van-boven-ooievaar~.html

Bron: VPRO. Fragment uit het programma 'Nederland van boven'.

In dit filmpje van het Beleef de Lente-nest in 2020 in Gennep is goed te zien hoe de oudervogel na het opstijgen gebruik maakt van thermiek:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/pa-maakt-gebruik-van-thermiek

En in dit al wat oudere weblog over de ooievaar vind je meer uitleg:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/hoog-hoger-hoogst

Het zijn dagvogels: die zijn overdag actief.

Soms vliegen ooievaars ook in de late uurtjes wel eens van het nest, maar 's nachts rusten ze vooral.

Sommige vogels zijn holenbroeders, zij nestelen graag in een holle boom, in een konijnenhol of in een nestkast. Dat is beschut en het beschermt eieren en jongen ook wat tegen rovers.

Ooievaars hebben graag een nest met open uitzicht en vrije aanvliegroutes. Ze bouwen daarom nesten bovenin bomen of op daken, en op andere hooggelegen plekken zoals hoogspanningsmasten, verkeersborden en nestpalen. Dat ze dan niet beschut zitten nemen ze voor lief.

0oievaars zijn rustige, statige vogels. Ze lopen wel eens een rondje op het nest en ze besteden veel tijd aan onderhoud van dat nest en van hun veren. Maar meestal staan of zitten ze stil.

Ook als ze op zoek zijn naar eten is hun gedrag rustig, je ziet geen ooievaar hard rennen in een wei.

Ze gaan dus heel zuinig om met energie en dat zie je ook aan hoe ze vliegen. Het zijn meesters in het opzoeken van thermiek, stromingen in de lucht waarop ze lekker kunnen zweven en energie besparen.

Het zijn waarschijnlijk 'burenruzies'.

Ooievaars hebben een sterke binding met het nest waarop ze hebben gebroed, zoeken dat elk jaar weer op en verdedigen het tegen andere ooievaars.

De jongen trekken weg voor de eerste overwintering en zwerven wat rond tot ze na twee tot drie jaar geslachtsrijp zijn. Dan proberen ze zelf een nest te bouwen of te veroveren. In theorie kan dat laatste het ouderlijk nest zijn, het is niet bekend hoe vaak dat gebeurt.

In 2023 zagen we een jong van het jaar daarvoor op het nest verschijnen. We weten dit doordat de ring op afstand afgelezen kon worden. Dit jong heeft dus de trek en de overwintering overleefd en de weg teruggevonden naar de plek waar het opgroeide. 

Het zijn dagvogels die overdag eten zoeken en in de nacht rusten en slapen.

Een ooievaar slaapt op het nest, in een boom, op een schoorsteen, lantaarnpaal of andere hoog gelegen plekken waar ze zich veilig voelen.

Ook als het regent en koud is moeten ooievaars in kletsnatte weilanden eten zoeken. Hun veren beschermen hen weliswaar goed tegen kou en regen maar op den duur kunnen ze toch nat worden en afkoelen.

Ook het nest raakt bij aanhoudende regen doorweekt. De ouders zullen proberen om de kuikens droog en warm te houden, maar dat is lastig als ze zelf kletsnat en afgekoeld zijn. Dan kunnen jongen onderkoeld raken en sterven.

In deze weblogs vind je informatie over hoe het weer kan helpen, of juist niet:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/ooievaarsweer

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/reserve-jongen

Een 'tweede leg' komt normaal nooit voor bij ooievaars. Ze moeten met één legsel succes hebben - er is geen herkansing. Ooievaars hebben daarom vaak grotere legsels. Als een of meer eieren niet uitkomen is nog kans op jongen die uitvliegen en is het broeden toch succesvol.

Maar wat als elk ei uitkomt? Vaak is voor alle jongen niet genoeg voedsel te vinden, bijvoorbeeld als het lang droog is. Als het juist te nat en te koud is gaan ook niet alle jongen het redden.

Veel jonge ooievaartjes sterven helaas op het nest.

Meer info:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/boventoon

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/ooievaarsweer

Dat komt voor. Vanuit Spanje en Frankrijk krijgen we sporadisch terugmeldingen van hier geringde ooievaars die daar zijn gaan broeden. Vermoedelijk is dat in drassige gebieden want daar houden ooievaars van. Vanuit Afrika hebben we geen terugmelding gehad. Of hier geboren overwinteraars daar blijven en gaan broeden weten we niet.

Hier vind je informatie over ontwikkelingen in het aantal ooievaars dat wegtrekt of hier overwintert:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/winter-3

Dertig jaar of ouder - maar dat halen de meeste ooievaars niet. Het eerste levensjaar is gevaarlijk, net als de trek naar het zuiden om te overwinteren.

In Den Haag broedt een ooievaarsvrouw die dertig jaar geleden in Herwijnen is geringd en de oudst bekende ooievaar was zelfs 39 jaar. We weten dit soort dingen ondermeer door het aflezen en terugmelden van ringen.

En hoe oud zijn de ooievaars op het nest in Nijetrijne? Pa is van 2008, Ma van 2011. De beide jongen kwamen op 30 april uit het ei.

Dat varieert sterk. Soms op een volière, het dak van een laag huis. En soms op een kerktoren, hoogspanningsmast of een paal van een luchtalarmsirene.

Het daknest in Gennep is op 20 meter hoogte, het paalnest in Nijetrijne op 6 meter.

Van oudsher nestelen ze in bomen maar ook in dorpen en steden, op daken en kerktorens.

Nadat ooievaars in de vorige eeuw bijna niet meer voorkwamen in Nederland waren er ook weinig natuurlijke nesten meer. Om de vogels te helpen zijn destijds nestpalen geplaatst. Ze nestelen ook op andere menselijke bouwsels in het landschap zoals hoogspanningsmasten, verkeersborden en boven spoorlijnen.

Het helpt ze bij het voedsel zoeken.

Ooievaars zoeken eten in moerassige gebieden, natte weilanden, slootkanten en plassen. Ze kunnen niet zwemmen, maar met die lange poten kunnen ze toch goed bewegen in drassig land en ondiep water.

In dit filmpje van Vroege Vogels 'Foerageertechniek van ooievaar' kun je dit mooi zien:

https://youtu.be/aCfZvQXZSqg

Een enkele keer gebeurt dat!

Een volwassen ooievaar weegt ongeveer tweeënhalf tot rond vierenhalf kilo, jongen wegen minder. Een harde windvlaag kan dat gewicht wel verplaatsen. En een hoog onbeschut nest vangt veel wind.

Maar door goed tegen de wind in gaan staan (inderdaad: stroomlijn), lukt het ze meestal wel om de wind te weerstaan. Ze staan dan ook meer wijdbeens, dat is stabieler.

Gaat het heel hard stormen? Dan gaan ze liggen zodat de wind minder vat op ze heeft.

Dit paar is vanaf 2015 samen op dit nest. Ze hebben heel wat jonge ooievaars gezond laten uitvliegen. Veertien maar liefst, gemiddeld dus bijna twee per jaar. Soms vlogen zelfs drie jongen uit.

Dit seizoen, in 2023, kregen Pa en Ma vijf jongen. De drie jongste zijn op 10 mei overleden, aanhoudende regen en onderkoeling werden hen fataal. De twee oudste jongen vlogen uit op 4 juli.

In dit weblog vind je de broedgeschiedenis van dit paar door de jaren heen:
https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/bijna-uitgerekend

Op dit YouTube kanaal vind je filmpjes van eerdere jongen, voordat er een camera van Beleef de Lente bijstond;

https://youtube.com/playlist?list=PLrBqmaI9c5vEoJhQbUxvPgGFRwScqqKA5

Ze krijgen vocht uit het voedsel en op heel warme dagen zorgen de ouders voor extra water. Dat nemen ze mee in hun krop en ze laten het in de snaveltjes van de jongen lopen.

In dit weblog meer informatie en foto's van hoe dat gaat:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/mikken-met-water

Ook mooi te zien in het filmpje 'Heerlijk helder ...' uit het broedseizoen 2019 op het Beleef de Lente-nest in Gennep:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/heerlijk-helder--1

Helaas gebeurt dit soms en komen jongen of ouders om. Gelukkig komt het niet vaak voor.

Ooievaars verzorgen hun veren goed want naast dat je ermee moet vliegen houden die regen en kou wat tegen. Ze hebben een stuitklier die een soort was aanmaakt. Dat smeren ze uit over de veren, zo blijven die in conditie en nemen ze minder water op. Mooi te zien in het filmpje: 

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/toiletteren

De eerste weken hebben de jongen nog geen veren maar alleen wat wollig dons. De oudervogels proberen ze warm en droog te houden door breed over de jongen heen te zitten. Ze spreiden soms ook hun vleugels over ze uit, als een soort paraplu

Het gewricht in het midden van de poot ziet eruit als een knie - maar is dat niet. Bij ooievaars zit de knie hogerop, verstopt onder de veren. De knik die lijkt op een knie is te vergelijken met ons enkelgewricht.

Ooievaars hebben een verlengd voetbeen. Daar liggen ze op. En als ze staan en lopen is dat vergelijkbaar met dat wij mensen onze tenen daarvoor gebruiken.

In dit weblog vind je een foto van hoe een ooievaarspoot eruitziet en hoe de verschillende delen heten:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/van-enkels-en-knieen

Als ze uit het ei komen hebben de jongen niet veel dons. Na ongeveer een week wordt dat wat dikker en wolliger en pas na ongeveer drie weken komen de eerste veren. Tegen de tijd dat ze uitvliegen, na ongeveer twee maanden, hebben ze een compleet verenpak.

De jongen zijn de eerste tijd dus kwetsbaar voor regen en kou. De ouders houden ze zo warm en droog mogelijk door ze onder hun vleugels te stoppen.

Dat gaat meestal goed, maar bij aanhoudend slecht weer gaat het verkeerd. De ouders regenen nat op het nest en komen nat terug van het voedsel zoeken. Dan zijn ze soms te afgekoeld om de jongen warm en droog te houden op een nest wat ook doorweekt en koud is. De jongen raken onderkoeld, eten niet meer en zullen dan overlijden.

Als de modder opdroogt valt het grootste deel er af, zeker als ze even flink met de vleugels wapperen. Een flinke regenbui helpt ook. En daarna lekker de veren opschudden in de zon ... 

Ooievaars steken veel tijd in het verzorgen van hun veren. Veer voor veer wordt met de snavel schoongemaakt en netjes teruggelegd in het maatpak. Je ziet ze soms achter bij hun stuit bezig tijdens de verzorging van de veren. Daar hebben ze een stuitklier die een soort vet aanmaakt. Daar smeren ze de veren mee in zodat die in goede conditie blijven.

Regenwormen zijn een belangrijk basisvoedsel. Als de grond droog is zijn wormen inderdaad niet gemakkelijk te vinden.

Om goed te groeien moeten jonge ooievaars gevarieerd eten: naast wormen, larven en slakken ook insecten zoals kevers en torren, krekels, libellen.

Kikkers, muizen, ratten, mollen, slangen en maaislachtoffers (vogeltje, konijntje) zijn gelegenheidsprooien. De oudervogels zoeken vooral naar wormen en insecten.

Omdat ooievaars overdag trekken gaan we ervanuit dat ze zich bij daglicht oriënteren op elementen in het landschap en zo de route bepalen. Ze volgen bijvoorbeeld kustlijnen en de loop van een rivier. Maar we weten er nog veel niet van.

In dit weblog:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/een-kwestie-van-timing

vind je een kaartje van de trekroutes. Onze Nederlandse ooievaars volgen vermoedelijk de westelijke route.

Dat verschilt en hangt af van of en wanneer de ouders iets vinden, er zijn geen vaste tijden. In de nacht rusten ze, als de zon op is gaan ze eten zoeken en blijven dat doen tot de zon ondergaat.

Ze zoeken eiwitrijk voedsel: wormen, slakken, grote insecten en mollen, slangen, muizen. Een jong heeft 16 kilo voedsel nodig van uitkomen tot uitvliegen. Dat moeten de ouders vangen en naar het nest slepen!

Vlak voor het uitvliegen voeren ze minder. Zo stimuleren ze de jongen om van het nest te gaan.

De ooievaar pakt een mol als die aan de oppervlakte komt in een molshoop of mollenrit.

Ze reageren  vermoedelijk op het bewegende zand. Weliswaar zijn ooievaars niet zo snel, maar dit handigheidje hebben sommigen geleerd. Maar niet iedere ooievaar is dus een mollenspecialist

Deze ooievaar weet hoe het moet. Filmpje van Vroege Vogels:

https://youtu.be/L8gPpiZrsMI

Uit alles wat niet verteerbaar is. Dat is bijvoorbeeld aanhangend vuil zoals zand, gras of nestmateriaal wat de jongen mee opeten bij voederingen. Er zitten ook dierlijke resten in zoals nagels en tanden van mollen en muizen.

Helaas vind je ook in de braakballen de sporen van menselijke vervuiling van de leefomgeving, zoals plastic, rubber, touw.

Bij ooievaars die rivierkreeftjes eten vind je in braakballen de resten van het pantser van die kreeftjes. In het weblog van 15 juni is daarvan een foto te zien:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/van-de-ooievaar-de-kikker-en-de-rivierkreeft

In dit filmpje https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/tot-snuf van 23 mei zie je dat een van de jongen een giga braakbal kwijt weet te raken - en wat de oudervogel ermee doet.

Ja, die noemen we eenlingen. Vrijgezellen, zeg maar.

Als er te weinig nesten en broedpartners zijn zien we eenlingen langskomen op het nest bij Beleef de Lente. Dat geeft trammelant want Pa en Ma zijn daar niet van gediend. Ze zullen die niet uitgenodigde gasten wegjagen.

Filmpje: https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/hachelijke-momenten

Na een nacht op het nest hebben ze vast trek. Dus als ze wakker worden gaan ze op zoek naar eten. Maar ook verspreid over de dag, zeker met jongen op het nest die veel voedsel nodig hebben.

Ooievaars kennen hun leefgebied goed. Ze weten waar wat te vinden is en hebben vaste foerageerplekken. Maar ze passen zich snel aan: wordt ergens geploegd of is er een tijdelijk poeltje, dan zijn ze er rap bij en profiteren van een nieuwe plek waar eten te vinden is.

Helaas vlogen de jongen van dit seizoen verschrikt uit na verstoring en ze kwamen daarna niet terug op het nest.

Heel jammer, want dat is wel gebruikelijk voor jonge ooievaars. Na een tijd van oefenrondjes en zelf eten leren zoeken sluiten ze zich aan bij andere jonge ooievaars. Ze gaan met die groep voor het eerst op trek.

Sommige ooievaars komen na de overwintering terug naar hun geboortestreek. Een jong uit een eerder jaar kan dan het ouderlijk nest bezoeken, zoals we dit seizoen voor de camera konden zien.

De soort is al sinds de beginjaren van Beleef de Lente te zien. Dit seizoen in Nijetrijne. In dit filmpje zie je hoe de webcam geplaatst is:

https://youtu.be/I_1vEpDnsVY

Een overzicht van alle locaties:

2023 Nijetrijne;

2015-2022 Gennep;

2013-2014 Ankeveen;

2011-2012 Gorssel;

2009 Den Haag;

2007-2008 Schoonrewoerd.

Heel gevarieerd: larven, torren, kevers, regenwormen, slakken, kreeftjes, krekels, kikkers, muizen, ratten. Een dood of gewond vogeltje of konijntje lusten ze ook en op dit nest in Nijetrijne zagen we ringslangen en een mol als prooi. In de overwinteringsgebieden in Afrika staan sprinkhanen op het menu. Ze zoeken voedsel in drassig gebied, langs sloten, op akkers en weilanden. De oudervogels nemen wat ze vangen mee in hun krop en braken het uit op het nest. De jongen pakken het dan zelf op.

Zo begroeten ze elkaar. De kop achterover leggen versterkt het geluid.

Als er dreiging is van andere ooievaars klepperen ze ook en maken zich breed, door de vleugels te spreiden. Dus eigenlijk zeggen ze dan: dit is mijn nest, wegwezen hier!

Als ooievaars op één poot staan zit de andere poot opgevouwen tussen de veren.

Waarschijnlijk doen ze dit om zo minder snel af te koelen. De poten zijn namelijk niet bedekt met veren, waardoor het bloed dat door de poten loopt afkoelt.

Een poot tussen je veren stoppen is dus een slimme vorm van warmteregeling en energiebesparing.