Veelgestelde vragen

Geef in de chat je voorspelling door: datum en tijd.

Doe een gok of kijk eerst in de weblogs, filmpjes en bij de antwoorden op de veelgestelde vragen voor informatie over de broedduur, wanneer de eieren gelegd zijn, wanneer het broeden begon en hoe het in het broedseizoen 2023 ging.

Met dank aan Joke_b voor het organiseren en bijhouden van de poll.

Iedereen heel veel plezier en succes!

14 mei:

Milanoo       19:41

Hanny         22:30

Marbrouw   22:45

15 mei:

Joke_b        06:27

Gela60        11:11

Dit jaar ging Pa broeden met een nieuwe vrouw, Ma2.

Het eerste ei werd gelegd op 10 april om 23:04 uur. Het tweede op 12 april om 22:38 uur, nummer 3 op 14 april om 21:55 uur en het vierde op 17 april om 01:42 uur.

Ma2 en Pa begonnen te broeden vanaf 12 april, na het leggen van het tweede ei. De broedduur is zo'n 33 dagen. Als alles goed gaat zijn er in de tweede helft van mei jonge ooievaartjes op dit nest en vliegen ze in juli uit.

De gegevens van het broedseizoen 2023 voor dit nest (Pa samen met de vorige Ma) vind je elders bij de veelgestelde vragen over de ooievaar.

In het weblog van 11 maart 'Vreemde vrouwen' vertelt Titia dat Ma in februari Pa van het nest weg leek te lokken. Wilde ze misschien een nieuw nest? Maar Pa is nesttrouw, hij bleef en Ma kwam niet terug. Nu heeft Pa een nieuwe vrouw, Ma2.

Heeft de vorige Ma een nieuwe man? Dat weten we pas als ze op een ander nest gezien wordt.

Dit is niet de eerste partnerwissel op dit nest. Pa nam het na een gevecht over van een eerdere Pa, StamPa. Ma was toen wel nesttrouw en ging daarna heel wat jaren verder met de huidige Pa.

Het hangt veel af van het moment waarop je kijkt.

Het beeld is helaas niet op alle momenten zo scherp als we graag zouden willen en dat heeft te maken met dat we kijken naar een paalnest in een natuurgebied met bijna geen bebouwing. Het waait in een open natuurlijk gebied als dit vanzelfsprekend meer dan in de beschutting van een stad of van een bos. Daardoor bewegen het nest en de achtergrond van bomen, riet en water dus vrijwel constant.

Het meer technische antwoord is dat er niet zozeer onscherpte is als wel een overload aan digitale berekening om het beeld stabiel te houden, met als resultaat pixelvorming. Vergelijk het maar met rimpeling en golven bij het in beeld brengen van sterk bewegend wateroppervlak.

Het mannetje is meestal wat groter en heeft een forsere snavel en kop. Dat verschil is niet altijd goed te zien.

Bij dit nest maken ze het ons makkelijk. Kijk naar de plek en kleur van de ring: bij Pa zit die aan de rechterpoot en is zilverkleurig.
Er is dit seizoen een nieuwe vrouw, Ma2. Zij is ongeringd.

De vorige Ma, van het broedseizoen 2023, is mogelijk nog in de buurt maar koos dit seizoen na acht jaar niet voor dit nest en voor deze Pa. Zij heeft een zwarte ring links.

Ooievaars zijn grote vogels: ze kunnen meer dan een meter hoog worden, 100-115 cm.

Hoe groot is dat?

Stel je eens voor dat je zit op een stoel met een gemiddelde zithoogte 45 cm., en hoe hoog de ooievaar dan komt.

Stel je ook nog eens voor dat deze ooievaar de vleugels helemaal zijwaarts uitvouwt. De afstand tussen de uiteinden van de beide vleugels noemen we spanwijdte. Die is soms wel twee meter of meer, 180-218 cm.

Het nest in Nijetrijne wordt meestal in februari schoongemaakt. Vorig jaar in 2023 heeft het toenmalige paar het helemaal opnieuw opgebouwd vanaf een kale ondergrond. Dit jaar is het nest niet leeggehaald. Meer informatie hierover in het weblog 'Prille liefde'  van 21 maart.

Het is belangrijk dat water bij veel regen weg kan. Op dit nest bestaat de ondergrond uit planken die op afstand van elkaar zijn gelegd.

Ooievaars doen er niet moeilijk over als een nest niet helemaal weggehaald wordt, dat gebeurt ook niet bij een natuurlijk boomnest. Ze bouwen er gewoon een nieuw schoon nest bovenop. Lekker makkelijk! Zo ontstaan enorme, soms metershoge bouwsels.

We kijken dit seizoen voor het tweede jaar op rij naar een paalnest in een natuurgebied, de Rottige Meente in Friesland.
Als je even naar beneden scrollt op de pagina met de live beelden vind je een informatievak met informatie over het nest, de locatie en de ooievaar.

Kijk ook eens in de weblogs en filmpjes, voor foto's en beelden van de omgeving van het nest.

In het filmpje Jaaroverzicht 2023, in het weblog van 8 maart en bij Veelgestelde vragen over de ooievaar kun je zien en lezen hoe het broedseizoen vorig jaar ging.

Pa is in 2008 als nestjong geringd in Spanga. Hij heeft een zilverkleurige ring rechts. Dit seizoen is er een nieuwe vrouw op het nest, Ma2. Zij is ongeringd, we weten niet hoe oud ze is en waar ze vandaan komt.

De Ma van 2023, Ma1, is dit seizoen wel bij het nest gesignaleerd maar koos hier niet voor. Zij is geboren in 2011 en komt van een nest in Lippenhuizen, ze heeft links een zwarte ring. Mogelijk heeft ze in de buurt een nieuwe partner op een ander nest.

De twee uitgevlogen jongen van het seizoen 2023 zijn op 3 juni geringd. Allebei aan de linkerpoot, want in oneven jaren wordt links geringd en in even jaren rechts. Ze kregen een zwarte kunststof ring met op afstand afleesbare witte letters.

Filmpje van het ringen: https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/impressie-van-het-ringen-2023

Informatie over het hoe en waarom van het ringen vind je in deze weblogs:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/in-de-ban-van-de-ring-

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/om-door-een-ringetje-te-halen-3

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/officiele-ooievaars

Pa en Ma kregen twee jonge ooievaars groot: de jongen die als eersten uit het ei kwamen op 30 april. Ze vlogen uit op 4 juli om 09:49 uur.

Ma legde vijf eieren en die kwamen allemaal uit. Helaas overleed het jongste kuiken in de nacht van 9 op 10 mei en in de loop van de dag overleden nog twee jongen. We denken dat aanhoudend nat weer hen fataal is geworden en ze door onderkoeling gestorven zijn.

Het eerste jong kroop op 30 april om 04:56 uur uit het ei, het tweede om 16:47 uur en het derde op 2 mei, 04:46 uur. Het vierde kuiken - na lang worstelen om de halve dop helemaal van zich af te krijgen - op 4 mei 06:06 uur. En tenslotte kwam het vijfde jong op 5 mei om 06:46 uur.

Pa en Ma gingen broeden vanaf 28 maart. De eieren zijn gelegd op 26 maart 23:47; 28 maart 23:35; 30 maart 21:52; 1 april 22:15; 4 april 00:42 uur.

Wat er gebeurde op dit nest in het broedseizoen 2024 vind je elders bij de veelgestelde vragen over de ooievaar.

1) In het informatievak onderaan de pagina. Info over soort, nest, voedsel en locatie.

2) In de Vogelgids, klik op de link in de regel boven de live beelden.

3) In de weblogs en filmpjes. Die vind je onder de live beelden.

4) In de antwoorden bij de veelgestelde vragen. Klik op de link bij de uitgelichte vraag onder het weblog.

5) Kijk vooral ook eens op de site van STORK, ooievaars.eu

Succes!

Als het hard waait kan nestmateriaal wegwaaien. En bij extreem hevige storm kunnen ergere dingen gebeuren. 

Een ooievaarsnest is nooit af: de oudervogels blijven het hele broedseizoen klussen en repareren. Ze leggen takken zo in en op elkaar dat een stevige rand ontstaat. Een soort schutting die de eigenlijke nestkom beschermt, het nest luwte geeft en voorkomt dat de jongen makkelijk over de nestrand lopen.

In de nestkom ligt zacht en waterdoorlatend materiaal zoals hooi en bladeren. Dat wordt regelmatig ververst en ook de takkenrand wordt zorgvuldig onderhouden en uitgebreid.

De nestpaal van dit nest is verankerd. Die zal niet snel omwaaien of afbreken.

In dit blog vind je informatie over hoe het in de buurt van het nest in Nijetrijne mis ging met een ander nest als gevolg van een storm in 2023:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/nu-het-langverwachte-ei-er-is

Op grote afstand zullen ooievaars elkaar herkennen als de eigen soort, van dichtbij als individu. Het nest helpt ze erbij omdat een vreemde ooievaar zich daar wat anders zal gedragen. En verder herkennen ze elkaar aan gedrag dat wij als mens niet of minder goed zien. Zoals geluiden (klepperen en sissen) en houding.

Meer informatie over hoe ooievaars met elkaar omgaan vind je in dit weblog:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/in-de-groep-of-daarbuiten

We kunnen niet in de toekomst kijken en we sluiten niets uit. Net als vorig jaar hebben we voor Beleef de Lente 2024 gekozen voor het volgen van dit nest in de Rottige Meente in Friesland.

We snappen heel goed dat sommige kijkers het nest in Gennep missen na al die jaren bij Beleef de Lente ernaar te kunnen kijken. Maar ... gelukkig kun je ook dat nest gewoon blijven volgen via een webcam. Dit is de link: 

visitgennep.nl/ooievaar/

Op deze site geeft een expert uit de buurt zo nu en dan via een blog duiding aan wat er gebeurt op het nest. De moeite waard om daar ook eens te kijken!

Het is geen gewone verlichting maar infrarood.

Zo kunnen we als het donker is via de camera toch zien wat er gebeurt. Voor de vogels - en voor mensen die onder het nest zouden staan - is het gewoon donker.

Paren versterkt de band tussen ooievaars. Het is naast dat er anders geen bevruchte eieren komen een soort afspraak: wij gaan samen jongen groot krijgen.

Of ooievaars iets voor elkaar voelen dat wij mensen liefde of genegenheid noemen? Ze zijn aan elkaar gewend en vast van slag als de ander opeens wegvalt.

Maar ze zijn niet trouw tot in de dood. Het nest in Nijetrijne is een paar jaar geleden overgenomen door een nieuwe man. Ma bleef en accepteerde toen de nieuwe Pa. En bij de start van het seizoen 2024 ging Pa overstag voor een vasthoudende nieuwe vrouw.

Ze vliegen niet alleen door het bewegen van hun vleugels, want dat kost veel energie. Ooievaars zweven daarom veel en zijn goed in gebruik maken van luchtstromen: thermiek. Dat is warme lucht die opstijgt op sommige plekken in het landschap. Daar profiteren ze graag van.

Dit filmpje laat dit mooi zien:
https://www.vpro.nl/speel~WO_VPRO_032490~fragment-nederland-van-boven-ooievaar~.html

Bron: VPRO. Fragment uit het programma 'Nederland van boven'.

In dit filmpje van het Beleef de Lente-nest in 2020 in Gennep is goed te zien hoe de oudervogel na het opstijgen gebruik maakt van thermiek:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/pa-maakt-gebruik-van-thermiek

En in dit al wat oudere weblog over de ooievaar vind je meer uitleg:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/hoog-hoger-hoogst

Het zijn dagvogels: die zijn overdag actief.

Soms vliegen ooievaars ook in de late uurtjes wel eens van het nest, maar 's nachts rusten ze vooral.

Sommige vogels zijn holenbroeders, zoals mezen en steenuilen, en nestelen graag in een holle boom, in een konijnenhol of in een nestkast. Het hol - of de nestkast - houdt eieren en jongen wat uit het zicht van nestrovers.

Ooievaars zijn net als bijvoorbeeld arenden geen holenbroeders. Ze hebben een nest nodig met open uitzicht en vrije aanvliegroutes. Het zijn grote vogels, die veel ruimte moeten hebben om ongehinderd te kunnen landen en op te stijgen. Daarom bouwen ooievaars nesten bovenin bomen of op daken en op andere hooggelegen plekken zoals hoogspanningsmasten, verkeersborden en nestpalen.

Dat ze dan niet beschut zitten nemen ze voor lief. Een - enorme - nestkast of overkapping past niet bij wat deze soort nodig heeft en ze zouden het dus ook niet accepteren.

Het zijn dagvogels die overdag eten zoeken en in de nacht rusten en slapen.

Een ooievaar slaapt op het nest, in een boom, op een schoorsteen, lantaarnpaal of andere hoog gelegen plekken waar ze zich veilig voelen.

Een 'tweede leg' komt normaal nooit voor bij ooievaars. Ze moeten met één legsel succes hebben - er is geen herkansing. Ooievaars hebben daarom vaak grotere legsels. Als een of meer eieren niet uitkomen is nog kans op jongen die uitvliegen en is het broeden toch succesvol.

Maar wat als elk ei uitkomt? Vaak is voor alle jongen niet genoeg voedsel te vinden, bijvoorbeeld als het lang droog is. Als het juist te nat en te koud is gaan ook niet alle jongen het redden.

Veel jonge ooievaartjes sterven helaas op het nest.

Meer info:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/boventoon

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/ooievaarsweer

Dat komt voor. Vanuit Spanje en Frankrijk krijgen we sporadisch terugmeldingen van hier geringde ooievaars die daar zijn gaan broeden. Vermoedelijk is dat in drassige gebieden want daar houden ooievaars van. Vanuit Afrika hebben we geen terugmelding gehad. Of hier geboren overwinteraars daar blijven en gaan broeden weten we niet.

Hier vind je informatie over ontwikkelingen in het aantal ooievaars dat wegtrekt of hier overwintert:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/winter-3

Ze kunnen dertig jaar of ouder worden - maar dat halen de meeste ooievaars niet. Het eerste levensjaar is gevaarlijk, net als de trek naar het zuiden om te overwinteren.

In Den Haag broedt een ooievaarsvrouw die zo'n dertig jaar geleden in Herwijnen is geringd en de oudst bekende ooievaar was zelfs 39 jaar. We weten dit soort dingen ondermeer door het aflezen en terugmelden van ringen.

En hoe oud zijn de ooievaars op het nest in Nijetrijne?

Pa is een ervaren ooievaar, hij is in 2008 geboren op een nest in Spanga. In het seizoen 2024 zien we een nieuwe Ma op het nest, Ma2. Zij is ongeringd, van haar weten we niet hoe oud ze is.

Dat varieert sterk. Soms op een volière, het dak van een laag huis. En soms heel hoog op een kerktoren, hoogspanningsmast of een paal van een luchtalarmsirene.

Het paalnest in Nijetrijne is op 6 meter hoogte. Het daknest in Gennep waar we in eerdere seizoenen naar keken bij Beleef de Lente op 20 meter.

Van oudsher nestelen ze in bomen en in dorpen en steden, op daken en kerktorens. Ze nestelen ook op andere menselijke bouwsels in het landschap zoals hoogspanningsmasten, verkeersborden en boven spoorlijnen.

Nadat ooievaars in de vorige eeuw bijna niet meer voorkwamen in Nederland waren er ook weinig natuurlijke nesten meer. Om de vogels te helpen zijn destijds nestpalen geplaatst.

Ooievaars zoeken eten in moerassige gebieden, natte weilanden, slootkanten en plassen. Ze kunnen niet zwemmen, maar met die lange poten kunnen ze toch goed bewegen in drassig land en ondiep water. Hoe ziet dat eruit? Check eens dit filmpje van Vroege Vogels op YouTube: 'Foerageertechniek van ooievaar'. https://youtu.be/aCfZvQXZSqg

Een enkele keer gebeurt dat!

Een volwassen ooievaar weegt ongeveer tweeënhalf tot rond vierenhalf kilo, jongen en eieren wegen nog minder. Een harde windvlaag kan dat gewicht wel verplaatsen en een hoog onbeschut nest vangt veel wind.

Door goed tegen de wind in gaan staan (inderdaad: stroomlijn), lukt het ze meestal wel om overeind te blijven. Ze staan dan ook meer wijdbeens, dat is stabieler. Gaat het heel hard stormen? Dan gaan ze liggen zodat de wind minder vat op ze heeft.

In dit blog vind je informatie over hoe het in de buurt van het nest in Nijetrijne mis ging als gevolg van een hevige storm in 2023:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/nu-het-langverwachte-ei-er-is

Vanaf 2015 was er ononderbroken een koppel samen op dit nest, Pa en Ma. Ze hebben heel wat jonge ooievaars gezond laten uitvliegen. Veertien maar liefst, gemiddeld dus bijna twee per jaar. Soms vlogen zelfs drie jongen uit. Vorig seizoen, in 2023, lukte dat voor twee jongen.

In het seizoen 2024 is er een nieuwe vrouw op dit nest, Ma2. Pa heeft haar geaccepteerd nadat de vorige Ma wel terugkwam na de winter maar niet koos voor dit nest. Zij heeft mogelijk in de buurt een nieuwe partner.

In dit weblog vind je de eerdere broedgeschiedenis op dit nest door de jaren heen:
https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/bijna-uitgerekend

Op dit YouTube kanaal vind je filmpjes van jongen voordat er een camera van Beleef de Lente bijstond:

https://youtube.com/playlist?list=PLrBqmaI9c5vEoJhQbUxvPgGFRwScqqKA5

Helaas gebeurt dit soms en komen jongen of ouders om. Gelukkig komt het niet vaak voor.

Ooievaars verzorgen hun veren goed want naast dat je ermee moet vliegen houden die regen en kou wat tegen. Ze hebben een stuitklier die een soort was aanmaakt. Dat smeren ze uit over de veren, zo blijven die in conditie en nemen ze minder water op. Mooi te zien in het filmpje: 

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/toiletteren

De eerste weken hebben de jongen nog geen veren maar alleen wat wollig dons. De oudervogels proberen ze warm en droog te houden door breed over de jongen heen te zitten. Ze spreiden soms ook hun vleugels over ze uit, als een soort paraplu

Soms is de zorg van de oudervogels toch niet genoeg. Koud en nat weer in de periode dat de jongen juist het meest kwetsbaar zijn is voor hen vaak fataal. Dat zagen we in 2023 gebeuren op veel nesten in het land. Ook bij dit nest in Nijetrijne. De drie jongste en zwakste kuikens stierven door onderkoeling. De twee oudste waren net iets verder in hun ontwikkeling, overleefden het en vlogen uit.

Als de modder opdroogt valt het grootste deel er af, zeker als ze even flink met de vleugels wapperen. Een flinke regenbui helpt ook. En daarna lekker de veren opschudden in de zon ... 

Ooievaars steken veel tijd in het verzorgen van hun veren. Veer voor veer wordt met de snavel schoongemaakt en netjes teruggelegd in het maatpak. Je ziet ze soms achter bij hun stuit bezig tijdens de verzorging van de veren. Daar hebben ze een stuitklier die een soort vet aanmaakt. Daar smeren ze de veren mee in zodat die in goede conditie blijven.

Omdat ooievaars overdag trekken gaan we ervanuit dat ze zich bij daglicht oriënteren op elementen in het landschap en zo de route bepalen. Ze volgen bijvoorbeeld kustlijnen en de loop van een rivier. Maar we weten er nog veel niet van.

In dit weblog:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/blog/lezen/een-kwestie-van-timing

vind je een kaartje van de trekroutes. Onze Nederlandse ooievaars volgen vermoedelijk de westelijke route.

Bij vogelsoorten waarvan beide ouders broeden hebben ook de mannetjes een broedvlek, een goed doorbloede kale plek op de buik van de vogel. Zo wordt lichaamswarmte doorgegeven aan de eieren zonder dat veren dit belemmeren.

De broedvlek ontstaat door hormonen die ervoor zorgen dat precies op de goede plek tijdelijk wat veren uitvallen. Die veren groeien na de broedtijd weer aan.

Ja, die noemen we eenlingen. Vrijgezellen, zeg maar.

Als er te weinig nesten en broedpartners zijn zien we eenlingen langskomen op het nest bij Beleef de Lente. Dat geeft trammelant want Pa en Ma zijn daar niet van gediend. Ze zullen die niet uitgenodigde gasten wegjagen.

Filmpjes:

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/pa-doet-het-toch-weer

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/filmpjes/bekijken/pa-op-ramkoers

In de ochtend gaan ze eten zoeken en als ze later trek krijgen doen ze dat opnieuw. Ook in het begin van de avond proberen ze wat te vinden om de nacht in te gaan met een gevulde maag. Met jongen op het nest zijn ze de hele dag bezig om die hongerige snavels te proberen te vullen.

Ooievaars kennen hun leefgebied goed. Ze weten waar wat te vinden is, hebben vaste foerageerplekken. Maar wordt ergens geploegd of is er een tijdelijk poeltje, dan zijn ze er snel bij om ook daar eten te zoeken.

De soort is al sinds de beginjaren van Beleef de Lente te zien. In dit filmpje zie je hoe de webcam geplaatst is:

https://youtu.be/I_1vEpDnsVY

Een overzicht van alle locaties:

2023-2024 Nijetrijne;

2015-2022 Gennep;

2013-2014 Ankeveen;

2011-2012 Gorssel;

2009 Den Haag;

2007-2008 Schoonrewoerd.

Heel gevarieerd: larven, torren, kevers, regenwormen, slakken, kreeftjes, krekels, kikkers, muizen, ratten. Een dood of gewond vogeltje of konijntje lusten ze ook en op dit nest in Nijetrijne zagen we ringslangen en een mol als prooi. In de overwinteringsgebieden in Afrika staan sprinkhanen op het menu.

Ze zoeken voedsel in drassig gebied, langs sloten, op akkers en weilanden. De oudervogels nemen wat ze vangen mee in hun krop en braken het uit op het nest. De jongen pakken het dan zelf op.

Zo begroeten ze elkaar. De kop achterover leggen versterkt het geluid.

Als er dreiging is van andere ooievaars klepperen ze ook en maken zich breed, door de vleugels te spreiden. Dus eigenlijk zeggen ze dan: dit is mijn nest, wegwezen hier!

Naast klepperen maken ze ook ander geluid, een soort sissen.

In dit filmpje hoor je zowel klepperen als het sissen door jongen op het nest, als ze laten weten dat ze wel wat lusten:

https://youtu.be/j56s0fOCZK4?feature=shared

Bron filmpje: Kiddos.

Ooievaars beginnen vanaf half tot eind maart met de leg. Soms ook later, dat zagen we dit jaar op dit nest waar het eerste ei pas op 10 april werd gelegd.

Meestal zijn er vier tot zes eieren, soms minder of - heel zelden - wat meer. Tussen het leggen van elk ei zit zo'n 48 uur.

Beide ouders broeden en beginnen daarmee vanaf het tweede ei. Een jong kruipt uit zijn ei na ongeveer 33 dagen broeden.

Het eerste ei hier is gelegd op 10 april om 23:04 uur. Nr. 2 op 12 april om 22:38; nr. 3 op 14 april om 21:55 en nr. 4 op 17 april om 01:42.

Als ooievaars op één poot staan zit de andere poot opgevouwen tussen de veren.

Waarschijnlijk doen ze dit om zo minder snel af te koelen. De poten zijn namelijk niet bedekt met veren, waardoor het bloed dat door de poten loopt afkoelt.

Een poot tussen je veren stoppen is dus een slimme vorm van warmteregeling en energiebesparing.