Afgelopen donderdag is het eerste kievitsei van 2025 gevonden. Dat riep bij mij de vraag op: wat bepaald eigenlijk de aanvang van de eileg van kerkuilen? Een verhaal over regen, habitat, leeftijd en weer die muizen.
Analyse van de datum van eerste eileg in Schotland leverde een aantal zaken op, die het moment van eerste leg lijken te bepalen. Het weer in het voorjaar, voedselaanbod, en leeftijd. Het zijn allemaal zaken die invloed hebben op de conditie van de vrouw. Die moet goed genoeg zijn om aan het leggen en broeden te kunnen beginnen. Vroeg beginnen heeft als voordeel dat het paar nog een tweede nest kan hebben, als de omstandigheden dat toestaan.
Weer
Een warmer en droger voorjaar, maar vooral de beschikbaarheid van veel prooien zorgen in Schotland voor een vroeger begin van de eileg. De theorie is dat dit weer en veel voedsel positief zijn voor de opbouw van de energievoorraad van de vrouwelijke dieren.
Met zo’n sterk effect van regenval en temperatuur op de legdatum is het geen verrassing volgens Britse broedgegevens de eerste legdatum steeds vroeger is. Net als bij de Nederlandse kievit (zie deze cijders) .
Weer die muizen!
Ook de omgeving heeft een effect: paren in naaldbossen (met weinig prooien) begonnen later met de leg dan paren bij boerderijen en graslanden (met veel muizen).
Meer muizen betekent meer eten, en sneller voldoende conditie. Jaren met veel muizen vervroegden de datum van de eerste leg met 40 dagen! Dit effect van voedsel in Engeland en Frankrijk ook experimenteel onderzocht. Uilenparen die werden bijgevoerd begonnen ook hier een maand eerder aan de eileg dan paren die geen extra voedsel kregen aangeboden.
Ouderen zijn eerder
Tot slot hebben ook de leeftijd van de vrouw invloed op de eerste eileg. Eerstejaars uilen begonnen in Engeland gemiddeld een maand later aan de leg dan vrouwen van 2 jaar of ouder. Eerstejaars jongen zijn minder ervaren en komen waarschijnlijk lichter de winter uit, of moeten nog een eigen territorium bemachtigen en een paarband aangaan.
Eierpoll
Dit zijn natuurlijk allemaal weetjes over de gemiddelde eerste leg, dus van een hele populatie. Wanneer de Beleef-de-Lente uilen het eerste ei zullen leggen, en hoeveel dat er worden, blijft elk jaar weer een verrassing. In de Beleef de Lente kerkuilchat wordt elk jaar veel gespeculeerd, en bespreekt men gedrag, weer en muizenaanbod, en wanneer het eerste ei zal komen. Dat heeft zelfs geleid tot een ware eierpoll. Doe je ook mee? Schat, gewapend met wat je hebt gezlen en gelezen, in wanneer het eerste ei er is, en win! Je kunt je inschatting doorgeven in de chat.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
