Steenrode eieren

Piet J. van den Hout | maandag 18 maart 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1074x

Twee mooie steenrode eieren heeft de valk inmiddels gelegd. Het lijkt zo vanzelfsprekend. Die dingen gebeuren nu eenmaal in het voorjaar. Toch zijn de tijden anders geweest.

Prachtig zijn ze, die eieren van een slechtvalk. Ze hebben de dieprode kleur van ijzerhoudende aarde, van bloed, van leven. De eieren zijn nu hun grootste bezit. Ze zullen er voorzichtig mee omspringen. Als ze er drie of vier heeft gelegd, zal het vrouwtje haar legsel met haar naakte huid gaan verwarmen, een maand lang. Haar partner zal die rol af en toe overnemen, als ze er even uit moet.

Andere tijden

In de jaren zestig ging het allemaal niet zo voorspoedig. In die tijd legden de slechtvalken eieren die vaak zo teer waren, dat een valk er maar op hoefde te gaan zitten of ze braken door de tegendruk van hun poten of van de stenige grond waar ze op lagen. Het probleem van te dunne eierschalen was wereldwijd. Maar, gek genoeg, openbaarde het zich alleen in het laagland; in de bergen hadden de valken wel stevige eieren.

Wat was er aan de hand? Dat werd gaandeweg duidelijk nadat men op het boerenland regelmatig dode en stuiptrekkende vogels aantrof. Fazanten, patrijzen, maar ook vinken en gorzen. Die hadden iets gemeen. Ze hadden alle van zaden gegeten die op het land waren uitgestrooid. Die zaden waren gedoopt in een bestrijdingsmiddel tegen insecten en schimmels, dat bekend is geworden onder zijn afkorting: DDT. Dat middel deed zijn werk grondig en langdurig, want het brak heel langzaam af.

Maar niet alleen de zaadeters werden vergiftigd. Ook de dieren die de zaadeters aten. Dieren die het hoogst aan de top van de voedselketen stonden, kregen het meeste gif binnen. Slechtvalken zijn toppredatoren bij uitstek. Het gif hoopte zich in hun lichamen op. En dat kwam hun eieren niet ten goede. De valken raakten zelf ook van slag: ze herkenden hun beschadigde eieren vaak niet meer als bron van nieuw leven en gingen ze als voedsel beschouwen.

Herstel

Door sterfte van de valken zelf en hun embryo's verdwenen de slechtvalken wereldwijd vrijwel geheel uit het landschap. In Nederland werd DDT in 1973 verboden. Vanaf de jaren tachtig namen de populaties weer gestaag toe. Niet alleen kwamen er meer slechtvalken overwinteren vanuit Finland en Scandinavië, ook kregen we steeds meer broedvogels, vooral vanuit de Duitse populaties. Inmiddels broeden er in Nederland zo’n 150 paren.

Die leggen gelukkig weer mooie stevige steenrode eieren.