Hoor- en schimmenspel

Pascal Stroeken, STONE | donderdag 21 maart 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 91x

Man en vrouw steenuil “Barlo” vlak voor de paring, 17 februari 2024 (opname met warmtebeeldcamera)

Daarvoor maak ik een uitstapje: dit blog gaat niet over onze BdL-steenuilen, maar over de steenuilen bij mij op het erf in de buurtschap Barlo, op zo’n 3 km van de BdL-locatie; verre buren dus. Dit is het eerste voorjaar dat ik “bij steenuilen inwoon” (want zo ervaar ik het …) en dat biedt een mooie gelegenheid om dagelijks het (nachtelijk) gedrag te observeren. Soms zie ik ze bij vol daglicht, zeker op zo’n zonnige dag als gisteren, maar meestal blijft het bij gehoorwaarnemingen en vaag schimmenspel in de schemer en de nacht. Toch ontstaat dan ook een mooie film.

Schimmenspel

In de schemer en op maanverlichte nachten (zie headerfoto) krijg ik best veel mee van het gedrag. Man en vrouw steenuil “Barlo” gaan bij het invallen van de duisternis regelmatig samen op een dode tak in de kersenboom naast huis zitten (waarbij ze de woonkamer in gluren; ik heb ze al een paar keer betrapt bij het dichtdoen van de gordijnen). Enkele keren heb ik gezien dat ze daarna samen, als het ware vleugel-aan-vleugel, wegvliegen om vervolgens verderop wat over en weer te roepen. Net zoals we in de nestkast zien, hebben ze samen heel wat te bespreken.

Hulpmiddel

Om het mijzelf wat makkelijker te maken, heb ik een warmtebeeldcamera aangeschaft waardoor zich in het pikkedonker een soort van schimmenspel ontvouwt. Een mooi hulpmiddel om het nachtelijk gedrag te observeren (zie foto bij dit blog van man en vrouw vlak voor een paring nabij de nestkast). In een volgend blog zal ik wat (bewegend) beeld laten zien van jagende steenuilen.

Vanuit bed

Voor geluidobservaties hoef ik weinig moeite te doen. Vanaf het invallen van de schemer worden de steenuilen vocaal actief; overigens roepen ze ook frequent overdag. Een rondje over het erf levert dan een mooie “geluidsfilm” op, en als ik ze dan ook nog met de warmtebeeldcamera in beeld krijg is het plaatje compleet.

Maar de meeste geluidobservaties doe ik comfortabel vanuit bed, met slaapkamerraam open. Ik ben bij tijd en wijle geen beste slaper en krijg dan heel wat mee van hun nachtelijke activiteiten. Zeker als ze in de leilindes op pakweg 6 meter van mijn hoofdkussen zitten te roepen! Het valt dan goed op hoe vocaal steenuilen zijn en hoeveel noten ze op hun zang (…) hebben. Steenuilen kennen een groot repertoire aan roepen: onder andere een scala aan opwindingsgeluiden (ja: ook paringen haal je er goed uit!), felle alarmroepen als er waarschijnlijk een buurkat of steenmarter langsloopt, en de territoriumzang – en met alle overgangen en nuances daartussen.

Buren, vrijgezellen en partner

Al dat geroep is onder meer bedoeld om de buren in Barlo (o.a. op 220 en 350 meter) of rondzwervende vrijgezellen te laten weten dat hun territorium bezet is. Maar het heeft ook een belangrijke functie bij het versterken van de paarband tussen man en vrouw. Wat opvalt is dat het in de nacht vaak langere tijd stil is, muisstil. Want ja, “niet roepen tijdens het jagen” is wat elke jonge steenuil tijdens zijn opvoeding leert. En dan ineens hoor ik man en vrouw bij elkaar zitten en met de volumeknop helemaal open een gezamenlijke roepsessie afsteken. Galmend door de nacht en echoënd tegen de bebouwing. Ik vermoed dat ze daar op kicken. Dat is overigens ook het moment dat je paringsgeluiden kan horen (die ik dan weer geleerd heb van BdL; man “Barlo” heeft overigens geen fluitje aan het eind!).  

Duetzang

Een van de mooiste momenten is de duetzang. Steenuilenmannen hebben een territoriumroep- of zang, net als bijvoorbeeld de mannen van zangvogels als de merel of koolmees, met als doel hun territorium af te bakenen. Regelmatig haakt vrouw aan en zijn ze in duet te horen. Man de lage toon, vrouw iets zachter en op hogere toon. Dat moment kan ik u gelukkig laten horen. Klik op de video onderaan dit blog; u ziet niks want het was donker, maar zet het geluid aan en geniet!

Headerfoto: Man en vrouw steenuil “Barlo” in schijnsel bij volle maan, 27 december 2023, 01:20 uur. Een rustmomentje tussen uitgebreide roepsessies door.

Duetzang man en vrouw “Barlo” (geen beeld; zet volumeknop aan)

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over