Een blik op uilenogen

Bernice Goffin | maandag 15 april 2024 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 74x

Foto André Eijkenaar

Nachtzicht met een prijs

Wij zien de kerkuilen op de camera’s vooral in zwart-wit; daarvoor zijn wij afhankelijk van infrarood licht. De uilen zien dit licht niet en hebben het ook niet nodig: ook zonder infrarood licht kunnen ze met hun superieure nachtzicht héél goed zien waar ze ’s nachts heengaan. Het blijkt echter dat dit nachtzicht wel met een prijs komt, die het voor de kerkuil echter volledig waard is.

Het belangrijkste zintuig voor vogels? 

Om die prijs te begrijpen, moeten we nog iets preciezer kijken naar ogen. Voor bijna alle vogels zijn de ogen een heel belangrijk zintuig en er zijn dan ook maar erg weinig vogels die slecht kunnen zien. Sterker nog, als we het hebben over vogels die relatief slecht kunnen zien kan ik zelf alleen de kiwi bedenken, een nachtactieve Nieuw-Zeelandse loopvogel die vooral met geur zijn weg vindt. Maar op wélke manier vogels goed kunnen zien, verschilt wel.

Kleuren versus nachtzicht

De meeste vogels kunnen goed kleuren zien. Dat is van levensbelang: het helpt met het uitzoeken van rijpe vruchten, het vermijden van mogelijk gevaarlijke prooien zoals bijen (tenzij je een bijeneter bent…) en met het zoeken van een geschikte partner omdat een kleurig verenkleed ook signaleert dat de vogel in goede conditie is, denk bijvoorbeeld aan de gele borst van de koolmees. De structuren in het oog die helpen met het zien van kleuren, helpen echter niet zo veel met nachtzicht. En andersom: de structuren die helpen met nachtzicht, helpen niet met het zien van kleuren. Hoewel er allerlei tussenvormen zijn kun je doorgaans dus niet het beste van beide werelden hebben.

Kleurenzicht opgeofferd

En dat is dus de ‘prijs’ die onze kerkuilen moeten betalen voor het uitzonderlijke nachtzicht. Ze kunnen maar weinig kleuren zien. Of ze echt alleen zwart-wit zien of wel een klein beetje fletse kleur kunnen zien weten we niet zeker, maar duidelijk is dat de wereld er voor hen wat soberder uitziet dan voor ons. Maar gelukkig hebben ze die kleuren als nachtactieve muizenjager ook helemaal niet nodig. Ze hebben weliswaar een ander pad genomen dan de meeste vogels, maar dit heeft ze wel naar succes geleid! Dus ik denk niet dat ze de kleuren missen.

Bij zoogdieren werkt dit riedeltje hetzelfde: onze katten en honden kunnen ’s nachts heel goed zien waar ze heengaan, maar zien weinig kleuren. Wij mensen zijn ’s nachts vrij hulpeloos zonder kunstmatige verlichting, maar kunnen wel weer veel kleuren zien. En elk zeldzame moment dat man kerkuil zijn vleugels in vol kleurenbeeld strekt, ben ik daar weer enorm blij mee.   

Foto Pixabay

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over