Gaat het vandaag gebeuren?

Ronald van Harxen, STONE | dinsdag 30 april 2019 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1014x

3 essentiële zaken

Voor het kuiken is de laatste fase van zijn opgevouwen verblijf in de baarmoeder-couveuse aangebroken. Nog verder groeien in de benauwde ruimte kan niet meer; het is dus zaak dat het zich van de knellende eischaal gaat ontdoen. Daarvoor moeten drie essentiële zaken geregeld zijn: de bloedtoevoer naar het netwerk van bloedvaten aan de binnenzijde van de eischaal moet afgesloten worden, het moet door zijn longen gaan ademen en het restant van de dooier moet in het lichaam opgenomen worden.

Bloedvaten afsluiten

Gedurende zijn verblijf in het ei krijgt het kuiken zuurstof toegediend via de bloedvaten die zich aan de binnenkant van de eischaal bevinden. Zuurstof van buiten wordt via de minuscuul kleine poriën in de eischaal in de bloedvaten opgenomen en naar het kuilen getransporteerd. Vlak voor het kuiken zich uit het ei bevrijdt, sluiten deze zich af op de plek waar ze uit de navel komen. Zo zijn ze geprogrammeerd. Het resterende bloed wordt in het lichaam opgenomen.

Luchtkamer aanprikken

Vanaf dat moment moet het kuiken zelf ademen. De eerste zuurstof bevindt zich in de luchtkamer aan de stompe kant van het ei. Deze moet dus aangeprikt worden. Dat gebeurt met de eitand op de snavel; een onmisbaar instrumentje dat ook later zijn diensten nog zal bewijzen. De zuurstof die daarbij ter beschikking komt is essentieel om het kuiken voldoende energie te geven voor het doorbreken van de eischaal.

Restant dooier opnemen

Voor het zover is moet eerst het restant van de dooier in het lichaam opgenomen worden. Deze wordt als het ware naar binnen gezogen via een steeltje dat de dooier verbindt met de ingewanden. Dit dooierrestant vormt een soort lunchpakketje voor de eerste uren buiten het ei, mocht moeders nog niet direct over voldoende prooi beschikken. Op de foto in de header van dit blog ziet u een embryo dat bezig is de dooier op te nemen. De foto is van een niet-uitgekomen ei dat we openmaakten omdat we meer wilden weten over de oorzaak van het niet-uitkomen.

Race tegen de klok

Daarna wordt het voor het kuiken een soort race tegen de klok. Voordat zijn voorraad zuurstof op is moet het een gaatje in de eischaal geprikt hebben om de eerste buitenluchtzuurstof te kunnen ademen en het arbeidsintensieve bevrijdingsproces tot een goed einde te brengen.

Gezinscommunicatie

Prachtig is de eerste gezinscommunicatie nadat het kuiken de luchtkamer aangeprikt heeft. Door te piepen kondigt het zijn geboorte aan. Voor moeders is dat het teken te gaan tokkelen; daarmee moedigt ze het kuiken aan het ei te verlaten. Het is hetzelfde geluid dat ze later ook gebruikt om de kuikens voor het eten te roepen. Voor pa steenuil is dat het signaal muizen te gaan vangen. In deze fase zijn die extra belangrijk omdat ze op voorraad gelegd kunnen worden en daarmee elk moment van de dag beschikbaar zijn. Het vrouwtje kan onafhankelijk van latere prooiaanvoer met voeren beginnen, ook als de jongen in de vroege ochtend geboren worden en het nog uren duurt voor er verse prooi aangevoerd wordt. Zijn er onverhoopt geen muizen op voorraad, dan is er altijd nog het lunchpakket. U ziet het: moeder natuur heeft overal aan gedacht!

Hoe weet het kuiken dat het tijd is?

Ik voel hem al aankomen, deze vraag. Het antwoord: zie onderstaande foto. Het puntje van de eitand bestaat uit grafiet, hetzelfde materiaal dat ook in potloden verwerkt wordt. Vanaf dag 1 houdt het embryo daarmee zijn leeftijd bij op de binnenkant van de eischaal. Tegen de tijd van uitkomen is het grafiet opgebruikt en komt de granieten onderlaag vrij die als beitel gebruikt kan worden. U ziet het: moeder natuur heeft overal aan gedacht!

Bij de totstandkoming van dit blog heb ik dankbaar gebruikt gemaakt van Het vogelei, het prachtige boek van Tim Birkhead waar ik al eerder aan refereerde.

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over