Zaterdag 28 juni worden onze 4 Daltons geringd, maar op zo’n ringmoment gebeurt veel meer dan alleen maar het aanbrengen van dat ringetje. Is dat nou allemaal echt nodig en weten we niet al genoeg van kerkuilen, wordt regelmatig gevraagd. Ik ga proberen uit te leggen hoe ik denk dat het zit.
Het ringmoment gaat niet alleen om het ringen. Het is het moment waarop zoveel mogelijk informatie in zo'n kort mogelijke tijd wordt verzameld. (foto: Mark Hessels)
De langverwachte ringdag
Als we ergens aankomen om te ringen hangt er altijd een beetje nerveuze spanning in de lucht. Het blijft sowieso altijd bijzonder om weer even zo dichtbij deze prachtige wezens te mogen zijn. Maar er is ook altijd de vraag of alles daar in die kast wel in orde zal zijn. Met kastcamera’s is dat natuurlijk een stuk minder spannend geworden, maar het openen van een kast en voor het eerst naar binnen kijken blijft altijd bijzonder, hoe vaak je dat ook al gedaan hebt.
Wat zie je daar in het halfduister van de kast, maar ook wat ruik je en wat hoor je en soms zelfs wat voel je als je je hand het hol van de leeuw in steekt. Het is een zeldzaam moment en een unieke kans om waardevolle informatie te verzamelen, dus alle zintuigen moeten ingezet worden.
Het consultatieburo op reis
Beneden wordt ondertussen het consultatieburo ingericht zodat de jongen zo kort mogelijk buiten de kast hoeven te zijn. Weegschaal, meetlat, schuifmaat, ringtang en ringen en camera; alles ligt klaar om in zo kort mogelijke tijd zoveel mogelijk informatie te verzamelen.
We willen graag weten hoe de algemene conditie is; zijn de jongen schoon of vuil, is de kast droog of nat en hoe zit het met eventuele parasieten? Uiteraard moet de leeftijd bepaald worden omdat dat in combinatie met het gewicht belangrijke informatie geeft over de conditie van de jongen en de voedselvoorziening in de kast. Zelfs bij jongen waarvan we precies weten hoe oud ze zijn, omdat we ze voor de camera uit het ei hebben zien kruipen, willen we toch graag de vleugellengte controleren om te zien of er eventueel groeiachterstand is opgetreden.
Even wegen, een paar foto’s maken om het uiterlijk goed vast te leggen en als ze oud genoeg zijn proberen we ook het geslacht vast te stellen. Daar is al wel eens een uitgebreid blog over geschreven, volgens mij. En dan is het jong klaar om geringd te worden. Echt een consultatieburo dus, alleen dan ergens in een schuur of op een kerkzolder.
Ondertussen bij de kast
Een ringer is nooit alleen op pad omdat er altijd een hoop tegelijk moet gebeuren en je soms letterlijk je handen vol hebt. Terwijl de ringer op die manier druk bezig is alle informatie te verzamelen is er vaak iemand bij de kast om die te controleren op bijzondere vondsten of om braakballen te verzamelen en eventueel wat droog bodemmateriaal aan te vullen als de kast te vochtig lijkt. En soms, ook niet onbelangrijk, om de kastcamera even schoon te maken als de bewoners daar iets te enthousiast contact mee hebben gehad. En dat moet uiteraard allemaal klaar zijn op het moment dat de jongen klaar zijn om weer terug richting de kast te gaan.
Niet echt een rustig dagje dus, maar wel altijd ontzettend interessant.
En dat ringen zelf, heeft dat eigenlijk nog wel zin?
Ik hoop dat met al de bovenstaande uitleg het een beetje duidelijker is dat het niet alleen om het ringen gaat, maar dat dit een onderdeel is van een veel groter geheel. En uiteraard kun je alle bovenstaande stappen ook uitvoeren zonder te ringen, maar dan laat je wel een bijzondere kans liggen.
Veel mensen denken nog steeds dat het ringen vooral is om te kijken waar de vogels naar toe vliegen als ze het nest verlaten. En dat is zeker interessant, zelfs na al die jaren onderzoek nog, maar het is niet de belangrijkste reden om te ringen. Door een vogel te ringen maak je er een herkenbaar individu van en iedere keer dat deze vogel weer ergens aangetroffen wordt (dood of levend) bouwen we weer een stukje kennis op over het leven van dit individu. Is hij nog steeds op dezelfde plek en nog steeds met dezelfde partner. Hokt zij niet toevallig met een van haar eigen jongen en hoe werkt dat dan? Maar misschien wel het meest interessante is dat de ring inzicht geeft in hoe de leeftijdsopbouw van de hele populatie is en dat is naast het broedsucces eigenlijk de belangrijkste parameter om iets te zeggen over de gezondheid van de hele populatie. En dat laatste is zo belangrijk om in te gaten te houden dat we vinden dat het een klein beetje verstoring van de te ringen jongen waard is.
Dus ring maar raak dan?
Nee, zeker niet en ik begrijp ook niet zo goed waar sommige mensen dit beeld vandaan hebben. Om ringer te worden moet je een gedegen opleiding volgen bij een ervaren ringer en daarbij vooral ook veel (veld)ervaring opdoen. Zo’n opleiding duurt gemiddeld 2-3 jaar en dat is echt niet omdat het zo verschrikkelijk moeilijk is om zo’n ringetje netjes dicht te knijpen. Een goede ringer moet vooral veel gevoel ontwikkelen voor al die verschillende omstandigheden die je aan kunt treffen bij een nest. En op basis daarvan besluiten of ringen op dat moment een verantwoorde verstoring is voor die kast of dat het toch beter is om later terug te komen of om deze kast even helemaal met rust te laten. Bij iedere kast kan de omstandigheid weer net anders zijn en moet je een andere keuze maken en soms betekent dat inderdaad dat een nest ongeringd blijft omdat voor dat geval zelfs die kleine verstoring niet verantwoord lijkt. Een goede ringer doet dan gauw de kast weer dicht en gaat door naar de volgende kast om daar weer opnieuw die afweging te maken.
Ik hoop dat jullie net zo benieuwd zijn naar aankomende zaterdag als wij....
Klaar! En nu weer snel terug de kast in. (foto: Mark Hessels)
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
