Nu te zien: de staartmees

De staartmees is onmiskenbaar als je eenmaal weet waar je op moet letten. Ook al heet de staartmees ‘mees’, deze vogel is niet verwant aan de bekende kool- en pimpelmees. Staartmezen zijn sociale wezentjes, ze leven buiten de broedtijd in familiegroepen. Die trekken rond in een eigen territorium. De leden van de groep herkennen elkaar aan de roep, die zelfs per individu verschilt. Een groepje kan rustig voedsel zoeken, om dan ineens weer snel verder te gaan, druk roepend.

Vaak sluiten in de winter andere vogels zich bij staartmezen aan, zoals pimpelmezen, koolmezen, goudhaantjes, vuurgoudhaantjes, tjiftjaffen en boomkruipers. Samen op zoek naar voedsel en groepjes zijn veiliger, omdat een sperwer bijvoorbeeld eerder wordt opgemerkt.

De staartmees weegt hooguit 10 gram. Hij kan daardoor aan dunne twijgen hangen, op zoek naar zeer klein insectenspul dat vaak voor ons niet te zien is. Staartmezen slapen ’s nachts, zittend op een tak, dicht tegen elkaar aan. Hiermee besparen ze energie in de koude winternacht.

In februari en maart krijgen staartmezen lentekriebels. De wintergroepen vallen uit elkaar en er vormen zich paartjes. De vrouwtjes verlaten de eigen groep om in een andere groep op zoek te gaan naar een mannetje. Hiermee voorkom je inteelt. Mannetjes baltsen met een golvend vlindervluchtje, waarbij ze de lange staart spreiden. Meerdere vogels kunnen dit tegelijkertijd doen rond een vrouwtje, een fraai schouwspel!

Als het paartje is gevormd, bezet het een territorium in het groepsgebied van het mannetje en begint de nestbouw. Hiermee is het paartje wekenlang bezig. Het resultaat is een vernuftig, ovaal, dicht nestje met een smalle opening aan de zijkant. Het bestaat uit mos, spinrag en haar, met een zeer goed gecamoufleerde buitenkant van stukjes korstmos. Het is van binnen bekleed met veren, dat wel 40 procent van de massa van het nest vormt. Hoe eerder in het jaar het nest wordt gebouwd, hoe meer veren het bevat, een gevolg van de lage temperaturen zo vroeg in het voorjaar.

Zoek de staartmees in bos, park en tuin, liefst met veel struiken, loofbomen, en wat taxus, klimop en kamperfoelie.