Middellandse zeegebied vol ‘zwarte gaten’ voor vogels

 Voor trekvogels uit Midden- en Oost-Europa is Cyprus een logische route om de oversteek naar Afrika te maken. Vliegen over zee is een risico (immers, wat doe je als je moe wordt), dus veel trekvogels kiezen een route via eilanden in de Middellandse Zee.

Helaas treffen ze daar en batterij stropers aan. Die vangen op Cyprus vogels vooral om op eten. Een populair (en elitair: het is behoorlijk duur) gerecht is Ambelopoulia, een bord vol kleine zangvogels. Vrij vertaald ‘wijngaardvogels’. Meestal zwartkoppen, maar doorspekt met andere soorten, net wat er aan de lijmstok blijft kleven. BirdLife Cyprus wist de afgelopen jaren een gigantische vooruitgang te boeken in het tegengaan van de vogelvangst. Ten opzichte van 2002 was het aantal gedode vogels in 2017 met bijna 80% gedaald.

In de video laat ik zien hoe die lijmstokkenvangst er op Cyprus aan toe gaat én wat BirdLife eraan doet.

Italië heeft, net als bijvoorbeeld Frankrijk, een diepgewortelde jachtcultuur. Eten van wat het land te bieden heeft, is er veel gewoner dan in Nederland. Bovendien heeft het land een keur aan eetgewoonten die deel van de lokale identiteit uitmaken. Zo is het vangen en eten van (zang)vogels en ander geschoten wild er op het platteland doodnormaal. Zelfs een beschermde status van soorten vormt ook geen belemmering is om toch op te jagen.

LIPU is de Italiaanse BirdLife-organisatie die al jarenlang (én met succes) vecht tegen de misstanden. Samen met teams van vrijwilligers, die van over de hele wereld komen om te helpen, wordt de vangst van vogels met mistnet en lijmstok steeds verder ingeperkt.

Bovendien zetten de Italiaanse vogelbeschermers flink in op educatie van kinderen via lesprogramma’s op school. Zo gaan een kortetermijnoplossing (handhaving) en investeren in een cultuuromslag hand-in-hand.

Een macho wild-west-cultuur, zo zou je de vogeljagers van Malta kunnen omschrijven. Waar Italianen en Cyprioten tenminste nog voor consumptie schieten, lijkt de illegale jacht op trekvogels op Malta veel meer ingegeven door een soort ‘levend kleiduifschieten’.

Twee soorten (zomertortel en kwartel) mogen op Malta onder voorwaarden soms geschoten worden, ondanks internationaal protest. Ook daar is Vogelbescherming fel op tegen. In Nederland proberen we de allerlaatste zomertortels te behouden. De soort is op Europese schaal bedreigd (en staat dus op de Europese Rode Lijst). Toch bestaan de Maltezers het om erop te schieten.

Malta is een van de beste voorbeelden van wat met een lange adem bereikt kan worden, zelfs al lijkt de missie hopeloos. Er wordt weliswaar nog altijd geschoten, maar de omvang is nog maar een fractie van hoe het enkele decennia geleden was. Jarenlange educatieprogramma’s hebben de harten en hoofden van een nieuwe generatie geopend voor natuur. En vasthoudende lobby in Europa zorgde voor formele berispingen door de Europese Unie aan het adres van Malta. Dit alles is het resultaat van de jarenlange weigering om op te geven van BirdLife Malta. Ook leden van Vogelbescherming droegen bij. Met een donatie of soms zelfs door als vrijwilliger op Malta op te trekken met teams van BirdLife.

De naarste beelden van illegale vogeljacht komen de laatste jaren uit Libanon. ‘Tableaus’ van soms duizenden geschoten vogels van haast elke denkbare soort. Auto’s die achteloos zijn vol gesmeten met dode dieren. Het lijkt alsof in Libanon alles kan.

De BirdLife Partner in Libanon is een kleine maar goed georganiseerde organisatie die vecht tegen deze grote mate van onverschilligheid. In het land zijn een aantal hotspots; plekken waar de vogeltrek erg geconcentreerd is en waar ook jagers uit binnen- en buitenland naartoe komen. BirdLife concentreert haar aandacht op die plekken en maakt daar vorderingen in een veel betere handhaving door de politie.

Het Noord-Afrikaanse land kampte na de ‘Arabische Lente’ met de grote uitdaging stabiliteit te hervinden. Natuurbescherming verdween vrijwel volledig naar de marge. Veel mensen die op het platteland in de kuststrook leven, zagen kans de gebrekkige beschikbaarheid van eten in winkels aan te vullen met zelf gevangen (of verhandeld) vogelvlees. Alle eetbare soorten worden er gevangen met mistnetten, die vaak kilometers aaneensluitend worden neergezet.

BirdLife is ook in Egypte actief, en probeert op out of the box manieren om het aantal vogelslachtoffers in te perken. Daarbij is een groot probleem dat de mensen in dit soort ‘zwarte gaten’ vaak erg arm zijn. Het is dus moeilijk om hen te verwijten voedsel te vergaren zonder een alternatief aan te reiken. In de strategie van BirdLife Egypte speelt het ontwikkelen van kleinschalige, duurzame landbouw een belangrijke rol. Door een alternatief te bieden, kan de bevolking duurzaam worden betrokken bij natuurherstel.