Navigatie overslaan
Eider / Elwin van der Kolk

Eider

Common Eider, Somateria mollissima - Eenden (Anatidae)

De eider is een forse eend die alleen langs kusten leeft. In Nederland is de eider vooral waar te nemen in het Waddengebied. Nederland ligt aan de zuidgrens van het broedareaal. De meeste eidereenden broeden in arctische streken.

Eider / Agami

Herkenning

Mannetjes hebben in prachtkleed een contrastrijk uiterlijk in wit en zwart, met een olijfgroene vlek in de hals en een roze borst. Vrouwtjes zijn bruin. Kop en snavel hebben een krachtige driehoekige vorm, geschikt voor het openbreken van schelpdieren. Aan het einde van de snavel bevindt zich een hoornige 'tand', waarmee eiders de sluitspieren van schelpdieren kunnen bewerken.

Geluid

Man tijdens balts laag "hoe…", bijna menselijk. Vrouw laag en rauw.


50-71 cm, spanwijdte 95-105 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten. Veel plezier!

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Legtijd in Nederland van begin april tot begin juni. Heeft één legsel met meestal 4-6 eieren. Broedduur 25-28 dagen, nadat het laatste ei is gelegd. Het vrouwtje maakt nesten op de bodem en broedt de eieren uit. Het nest is een holletje bekleed met gras, soms goed verstopt, soms meer open. Broedt meestal in losse kolonies. Soms leggen vrouwtjes hun eieren in het nest van andere soortgenoten. De jongen zijn vliegvlug met 65-75 dagen. Ze zijn al zelfstandig vanaf 50 dagen. Vrouwtjes eiders begeleiden een 'crèche' met jongen van henzelf en andere nesten.​

 

Video in nieuw venster openen

Leefgebied

Komt vrijwel alleen op zoute wateren voor. De Nederlandse broedpopulatie nestelt vooral in de duinen op de Waddeneilanden, steeds vaker ook in boerenland. Ook de rest van het jaar is het Waddengebied de voornaamste verblijfplaats, met wat uitspreiding naar de mondingen van onze delta. De soort komt verder verspreid voor langs de kust van Noord-Europa, overal met een voorkeur voor het kustgebied en rotsachtige of met gras begroeide eilanden om te broeden.

Voedsel

De eider leeft van schelpdieren, krabben en kreeftachtigen. Exploitatie van kokkel- en mosselbanken in de Waddenzee speelt de eider parten.

Vogeltrek

Het overgrote deel van de eiders trekt van de noordelijke kustgebieden naar het zuiden, tot aan zuidelijk Frankrijk. Over het algemeen is de soort geen lange-afstandstrekker. Een deel van de Europese populatie overwintert op de broedlocatie. Nederland ligt aan de zuidgrens van het broedareaal.


Verspreiding en aantal

vrij schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig | wintergast in groot aantal

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Eidereenden broeden sinds 1906 in duinen en kwelders in het Nederlandse Waddengebied. Aanvankelijk namen de aantallen hier toe, maar na een korte opleving gaan de aantallen sinds de eeuwwisseling opnieuw achteruit. Door heel Europa neemt de populatie af.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 3500-3600 (in 2018)
Geschat maximum aantal overwinteraars 28.100-99.000 (in 2016-2021)
Doortrekkers 15.000-84.300, nov (in 2016-2021)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

De Wadden en de Zeeuwse delta vormen het voornaamste leefgebied van de eidereend.

In Europa

Eidereenden komen voor in geheel Noord-Europa. In Nederland bereikt de eider de zuidgrens van zijn areaal.

Meer informatie


Bescherming

De soort is gevoelig voor langdurige watervervuiling door olie en komt in gevaar door overbevissing en de exploitatie van kokkel- en mosselbanken binnen de voornaamste foerageergebieden. De visserij zorgt nog voor een extra gevaar, doordat de vogels verstrikt raken in netten. Verstoring van het leefgebied en broedplaatsen door recreanten komt eveneens voor.

Als een soort op de Rode lijst verschijnt, samengesteld door de Nederlandse overheid, is er al sprake van een flinke bedreiging. Mede daarom heeft Vogelbescherming ook een Oranje lijst laten opstellen, zodat je kan ingrijpen om te voorkomen dat een vogel op de Rode lijst terecht komt. De eider staat op de Oranje lijst van Nederlandse broedvogels.

Wat wij doen

Vogelbescherming heeft zich altijd sterk gemaakt voor goede bescherming van vogels in Natura 2000-gebieden zoals de eider. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn de voedselrijkheid van het gebied en de waterkwaliteit. Vogelbescherming speelt een grote rol in de verduurzaming van de visserij in het Wadden- en IJsselmeergebied. Daarnaast houdt Vogelbescherming de vinger aan de pols in dergelijke natuurgebieden via het netwerk van WetlandWachten. Zij rapporteren over negatieve ontwikkelingen en kansen in hun gebieden.

Wat kun jij doen

Geniet op een bewuste manier van de natuur: probeer verstoring van vogels te voorkomen door binnen de aangemerkte gebieden in en om de Waddenzee en de Zeeuwse delta te blijven als je gaat wandelen of varen.

Meer weten?

Actuele berichten

Downloads

Kwade Hoek / Agami - Jacques avn der Neut

Wadden-fan?

Wandelen door de natuur, op vogelkijktocht met de kinderen of wegdromen bij de zonsondergang... Ga je voor rust, natuur, kinderen of actief? Inspiratie voor activiteiten vind je via onze Waddenwebsite.

Beleef de waddennatuur

Wet- en regelgeving

De eider is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn eidereenden beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de eidereend wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van eiders zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. In sommige provincies geldt de nestbescherming alleen gedurende het broedseizoen.

Verschillende natuurgebieden die door eidereenden worden gebruikt als broedgebied of foerageergebied zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. De belangrijkste daarvan is de Waddenzee. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal