Grote sternkuikens sterven massaal door vogelgriep

"Het gaat om kuikens van een week of 3-4 oud", vertelt Wouter Courtens, onderzoeker bij het Instituut voor Natuur-en Bosonderzoek dat de kolonie in Zeebrugge intensief onderzoekt. Begin juni was hij nog hoopvol gestemd. De 4700 broedparen grote sterns die daar neerstreken, leken in eerste instantie veel jongen groot te gaan brengen.

Maar nog geen paar weken later hangt de vlag er totaal anders bij. "Toen ik maandag met mijn collega’s in de kolonie stond, kreeg ik het echt te kwaad. Het had er zo goed uitgezien, met duizenden gezonde kuikens, en dan nu opeens honderden dode kuikens," zegt Courtens geëmotioneerd. "En ik ben bang dat dit nog maar het begin is en er nog vele kuikens zullen sterven."

Ook kuikens van andere vogelsoorten in de kolonie zijn besmet met het virus en gaan dood, zoals de kuikens van kokmeeuwen, zwartkopmeeuwen en visdieven.

In een ultieme poging nog niet besmette kuikens een kans te geven, zijn er gaten geknipt in het raster, dat rond de kolonie stond om vossen te weren. "De sterns zitten door het raster dicht op elkaar, waardoor het virus juist de kans krijgt om zich snel te verspreiden. We hopen door de extra ruimte dat het virus minder vat krijgt op de kuikens, maar het is kiezen tussen twee kwaden. Het geeft goed aan hoe moeilijk de situatie is", zegt Courtens.

De situatie in andere grote sternkolonies is niet veel beter. Afgelopen week berichtten boswachters uit de Deltagebieden ook al over massale sterfte van kokmeeuwen, visdiefjes en grote sterns. Ook in andere landen zoals Frankrijk en Engeland overlijden veel vogels die besmet zijn met deze gevaarlijke variant van de vogelgriep, afkomstig uit de Aziatische intensieve pluimveehouderij.

In de kolonie op de Prins Hendrik Zanddijk op Texel is de situatie vooralsnog hoopvol. Boswachter Thomas van der Es van Staatsbosbeheer meldt dat er inmiddels ruim 4000 broedparen geteld zijn. In de kolonie staat een camera waarmee de situatie nauwlettend in de gaten gehouden wordt. "Op het moment zien we gelukkig vitale grote sternkuikens rondlopen, maar natuurlijk houden we ook hier onze adem in," zegt Van der Es.

"Binnen niet al te lange tijd worden de kuikens geringd door grote sternonderzoeker Mardik Leopold van de WUR Marine research. Ik hoop natuurlijk dat hij dan niet wordt verrast met dode kuikens in nesten die zich net buiten het zicht van de camera bevinden."

Ook in de grote sternkolonie op de Steenplaat lijkt de vogelgriep nog niet om zich heen te slaan. Met een drone worden daar de nesten in de gaten gehouden. "De camera en drones helpen ons om het virus geen kans te geven. Op de Prins Hendrik Zanddijk zagen we met de drone een volwassen stern met vogelgriep, die konden we direct wegnemen."

De grote sterns zullen nog vele jaren nodig hebben om weer op het peil te komen van vóór 2022. Grote sterns brengen gemiddeld maar één jong in de twee jaar groot, wat ze extra kwetsbaar maakt. De grote stern staat al op de Rode Lijst van bedreigde en kwetsbare soorten. Om te kunnen herstellen, hebben ze daarom onze hulp hard nodig. Dat kan door ervoor te zorgen dat er genoeg geschikte, veilige broedgebieden zijn en dat de voedselvoorziening goed is. Een soortbeschermingsplan voor deze, en andere zwaar getroffen vogelsoorten, helpt hierbij; naast het uitvoeren van degelijk en robuust visserij-,  landbouw- en natuurbeleid. Daarnaast is een verandering in de intensieve pluimveehouderij noodzakelijk.