Boekentip: Zwarte merels witte merels

Sovon-medewerker, fotograaf en vogelaar Harvey van Diek is al meer dan 20 jaar gegrepen door juist deze afwijkende vogels. In een interview voor deze website heeft hij al eens uit de doeken gedaan waar deze passie (afwijking?) vandaan komt. Al die jaren verzamelde hij beeldmateriaal van albino’s en andere aberrante verenkleden. Iedere vogelaar in Nederland wist hiervan en stuurde hem met regelmaat foto’s: eigen beeld of links naar online foto’s. En Harvey bewaarde het allemaal. Het idee was om er ooit een boek over uit te geven. In eigen beheer deed Harvey dat al eens, in zeer beperkte oplage. Het was echter bovengenoemd interview (eerder verschenen in VOGELS) dat hem deed besluiten om de koe eens goed bij de horens te vatten. En nu, nog geen jaar later, ligt het voor me.

Harvey heeft de hulp ingeroepen van vooraanstaande wetenschapper Hein van Grouw. Hein is curator van de vogelcollectie van het wereldberoemde Natural History Museum in het Engelse Tring en deelt de passie en interesse voor albino’s en dergelijke ‘onvolkomenheden’ ook al meer dan 20 jaar. Een behoorlijk complex onderzoeksveld. Zo is niet iedere witte vogel een albino. En een merel met wat witte veren is niet ‘gedeeltelijk albino’, zoals vaak wordt gedacht. Heel vroeger werden vogels met zo’n weeffoutje zelfs wel als nieuwe soorten gezien. Bovendien zijn er nog meer soorten kleurafwijkingen dan variaties met wit. Melanisme, ino, grijs, bruin, leucisme en veel meer: ze komen allemaal uitgebreid aan bod in het boek.

Het boek is in eerste instantie een weergave van het levenswerk van Harvey. Dus het staat vol met de mooiste foto’s van de bekendste tot meest bizarre vogels met een kleurdefect. Natuurlijk kauwen (en andere kraaien) en merels in meerdere gradiënten van zwart naar wit. Maar wat bijvoorbeeld te denken van een compleet zwarte kuifduiker (veroorzaakt door melanisme), een blauwgrijs waterhoen (ontstaan door ‘verdunning’) of een volledig lichtgele fitis (een afwijking genaamd progressive greying). Ze zijn anders, maar prachtig! De foto’s – van Harvey en van andere fotografen - moeten echt worden gezien om geloofd te worden.

Ook de inbreng van Hein van Grouw is onontbeerlijk. Hij voorziet de vele foto’s van de juiste duiding. Dat wil zeggen de correcte benaming en oorzaken van de getoonde ‘abnormaliteiten’. Dit is soms taaie (want ingewikkelde) kost en er komt veel meer bij kijken dan velen waarschijnlijk denken. Of het iedereen zal lukken om met het boek ieder defect te determineren durf ik dan ook niet te zeggen. Maar met deze titel wordt een interessante lacune in de vogelliteratuur gevuld. En hoewel (erg) anders, ook deze vogels laten zien hoe bijzonder en dynamisch de vogelwereld is.