Het BdL-seizoen zit er na het uitvliegen van het tweede broedsel op. De IJsvogels zullen waarschijnlijk gewoon doorgaan met hun bezigheden; namelijk het leggen en uitbroeden van een derde legsel. Hieronder nog een kleine selectie van bijzonderheden uit dit voorjaar.
In 2017 was alles 2 weken vroeger dan in 2016
De start van het eerste legsel was dit jaar op 24 maart (2016 7 april) en van het tweede legsel op 21 mei (2016 5 juni). In beide jaren was er niet een trage start van het voorjaar door een koude winter. Blijkbaar kwam het waterleven in 2017 eerder tot ontwikkeling.
Op 16 maart was er het territoriale gevecht
Een vreemd vrouwtje drong op 16 maart het territorium van ons paartje binnen met als gevolg een waar gevecht waarbij het vreemde vrouwtje uiteindelijk werd verjaagd. Het bleek er hardhandig aan toe te gaan; de vogels drukten elkaar tijdens het gevecht onder water.
Een eerste legsel van 6 en een tweede legsel van 7 eieren
Het is gebruikelijk dat IJsvogels 7 eieren leggen. Bij het eerste legsel sloeg ons paar op dag 5 het leggen over. Althans, het ei belandde in ieder geval niet in het nest. Mogelijk dat het vrouwtje dit ei buiten het nest is verloren?
Vrouwtje broedt het meest, mannetje broedt vooral ’s middags
Omdat het vrouwtje in principe alle nachten broedt, zit zij verreweg de meeste uren op de eieren. Tijdens het eerste legsel (minstens 4 nachten) en het tweede legsel (1 nacht) zagen we het aparte fenomeen dat het mannetje ’s nachts samen met het vrouwtje broedde op de jongen van enkele dagen oud. De jongen waren toen nog zonder verenpak. Het zal ongetwijfeld een functionele reden hebben om de jongen beter warm te kunnen houden.
Nestbodem van graten en het zogenaamde drillen
De nestbodem wordt gemaakt van fijn gemaakte braakballen. Deze bestaan uit onverteerde prooiresten, voornamelijk visgraten en chitine-delen van waterinsecten. Hiermee wordt een isolerende nestbodem gevormd. Tijdens beide broedsels zagen we zowel het mannetje als het vrouwtje tijdens het broeden op de eieren, met de snavel als een naaimachine door deze graatmassa bewegen. De stadsvogeldeskundige Jip Louwe Kooijmans heeft dit gedrag in de literatuur kunnen vinden. Hij mailt het volgende: ‘In het algemeen is het zo, dat vogels niet alleen tijdens de nestbouw nestmateriaal schikken, maar ook als het nest bewoond is. Het ene individu doet het meer dan een ander. Dit specifieke gedrag van de IJsvogel wordt beschreven door David Boag in zijn boek the Kingfisher. Hij geeft als mogelijke verklaring ‘this action may serve to mix the fishbones and soil and aerate the floor of the chamber, thus keeping it dry.’ (Dit gedrag kan dienen om visgraten en grond te mengen en het beluchten van de vloer van de nestkamer, dus om het droog te houden).
Voeren van de jongen
Het voeren start rond zonsopkomst en gaat de gehele dag door. Ruw weg tussen 10.00 en 14.00 uur is de voerfrequentie aanmerkelijk lager. In het begin worden de jongen in de nestkamer gevoerd en duurt het soms wel een halve minuut voordat een jonge vogel een vis heeft overgenomen. De opgeslokte vissen steken soms nog enige tijd uit een snavel en verdwijnt geleidelijk in het jong. Aan het einde van de nestperiode gaat het er minder voorzichtig aan toe; dan lopen de jongen bij het voeren de nestkamer uit en de nestpijp in als een ouder met prooi arriveert. De prooi wordt in de nestpijp in enkele seconden over gepakt. Een oude vogel is dan in 7 – 8 seconden weer uit de nestpijp verdwenen.
Scrum
Aanvankelijk worden de jongen warm gehouden door een broedende ouder, maar als hun verenpak het jonge lijfje bedekt, kruipen ze op een kluit bij elkaar om warm te blijven. Door hun grootte kan een oude vogel ze nog onmogelijk onder de vleugels warm houden. Ze vormen als het ware een scrum. Ze komen alleen uit de scrum als er wordt gevoerd. Pas als het verenpak volgroeid is, is een scrum niet meer nodig. Ze zitten dan veelvuldig dit verenpak te poetsen en ook zie je de jongen hun vleugels strekken. Vast met als doel om de vliegspieren te oefenen. Op de dag van uitvliegen stoppen de ouders met voeren waardoor het uitvliegen wordt gestimuleerd.
Boeiende vogels
Zonder de intieme inkijk in de 2 broedsels had ik dit verhaal niet kunnen schrijven. Het was leerzaam en ik hoop dat u er ook zoveel van heeft genoten. Misschien tot een volgend seizoen!
Ook zo genoten van Beleef de Lente?
Sms BEDANKT naar 4333 en steun Vogelbescherming eenmalig met 3 euro.
Vogelbescherming Nederland - Samen voor vogels en natuur
