Het gedrag van M Winterswijk nader verklaard

Joep van de Laar, STONE | donderdag 25 mei 2017 | Vind ik leuk | Bewaar deze blog | 1058x

Wat ‘dacht’ M?

Met zijn allen hebben we ons gisteren verbaasd over de tegenstrijdige gedragingen van M – Winterswijk. Hij kwam nog met diverse prooien aanzetten voor zijn zieltogende of reeds overleden jongen. Maar het volgende moment sleepte hij een van zijn nog levende jongen naar de prooienhoek, en,  sterker nog, begon hij een nog ademend jong al aan te knagen. Hoe kan dat?

We kunnen niet weten wat M dacht of voelde.  We kunnen alleen zien wat er gebeurt. Maar waar kwam diens tegenstrijdige gedrag dan vandaan?

Voor een verklaring kunnen we terecht bij de ethologie, de studie naar het natuurlijk gedrag der dieren. De Nederlander Niko Tinbergen was een der grondleggers van deze tak van wetenschap.

Diergedrag

Vrijwel alle gedragingen van dieren zijn aangeboren. Zij zijn in de loop der evolutie zo gegroeid.  Een bepaald gedrag komt voort uit een combinatie van motivatie  (ofwel innerlijke drijfveren), bijvoorbeeld bepaald door honger, dorst of de hormonale toestand en door prikkels van buiten, bijvoorbeeld het zien van een vijand of concurrent. Goed voorbeeld: steenuilen verdedigen hun territorium (hun ‘bestaanszekerheid’ en voortplantingsplek) met alle vuur dat in hen zit tegen collega-steenuilen als die het wagen in hun domein binnen te dringen. Ander voorbeeld van de samenwerking tussen interne motivatie en uitwendige prikkels: de combinatie van de hormonale toestand en het zien van de opengesperde snavels van de jonkies zet de steenuilouders aan tot voederen.

Ambivalent gedrag

Het gebeurt nogal eens dat twee verschillende gedragssystemen op het zelfde moment actief zijn. Een mooi voorbeeld is het conflictgedrag dat twee elkaar vijandig gezinde katten vertonen als ze elkaar tegen komen. Ze willen tegelijk aanvallen èn vluchten, maar ze komen er niet goed uit. Kan gebeuren. Beide motivaties zijn op dat moment even sterk. Ze gaan maar even iets heel anders doen, hun vacht schoon likken of zo.

Ambivalent gedrag is volgens mij ook wat we gisteren zagen bij M. Hij had last van een conflict tussen twee even sterke innerlijke motivaties en twee even sterke uitwendige prikkels. De jongen behoefden voedsel, ze bewogen ook nog. Maar ook een tegengestelde prikkel was heel sterk: ze vroegen zelf niet meer om gevoederd te worden, de snaveltjes bleven toe. Ze leken voor M daarmee ineens heel geschikte prooi om zelf te consumeren.  

Jong bewust gedood?

Veel kijkers waren behoorlijk onthutst toen het er sterk op leek dat M alvast aan een nog levend jong begon te knagen. De vraag was: is hij zijn jong nu ‘bewust’ aan het doden? Daar geloof ik niets van. Het heeft te maken met het feit dat het bewuste jong niet langer de juiste prikkels richting zijn verzorger uitzond. We zagen alle jaren bij de BdL-ooievaars, Die kukelen hun niet meer juist reagerende jongen zonder verder vertoon over de rand van het nest naar beneden.

Bij de ooievaars dus een heel normaal verschijnsel, bij de steenuil nog nooit eerder waargenomen. Waarmee we dank zij de BdL-camera’s toch weer hebben kunnen kennis maken met weer een nieuw aspect van het gedrag van de steenuil.

Intussen in Dongen

Gelukkig kunnen we nog even kijken naar de beelden van het Dongense Dartele Drietal. Heel lang zal dat helaas niet meer duren, binnenkort verlaten de jongen hun kast, en verdwijnen uit beeld.    

Steenuilenoverleg Nederland (STONE) is een landelijke werkgroep die steenuilenbescherming en -onderzoek coördineert, stimuleert en faciliteert. Daartoe wordt samengewerkt met relevante binnen- en buitenlandse, professionele en vrijwilligersorganisaties. STONE is een vrijwilligersorganisatie, zonder betaalde krachten. Bezoek de website van STONE

Vind ik leuk
Bewaar deze blog

Meer over