Navigatie overslaan
Spreeuw / Shutterstock Alle berichten
Spreeuw / Shutterstock Gert Ottens

Door Gert Ottens
Medewerker Vogelbescherming

In de wolken met spreeuwen

Geplaatst op 5 oktober 2023

Een van de meest spectaculaire natuurverschijnselen in het najaar zijn spreeuwenwolken. De vogels overnachten in grote groepen en voordat ze hun slaapplaatsen bezetten, dansen ze in steeds grotere groepen door de lucht. Ga ook eens kijken naar zo’n indrukwekkende vliegshow.
Spreeuw / Jouke Altenburg Spreeuw / Jouke Altenburg

Spreeuwenvolksverhuizing

In deze tijd van het jaar kent ons land een recordaantal spreeuwen. Onze ‘eigen vogels’ die bij ons hebben gebroed én hun jongen. Over enkele weken trekt een gedeelte weg om elders de winter door te brengen, zoals bijvoorbeeld in Engeland. ‘Onze spreeuwen’ krijgen op dit moment gezelschap van spreeuwen uit Scandinavië en Oost-Europa, die juist naar Nederland komen om de strenge winter in hun geboorteland te ontvluchten. Het is niet voor niets dat de spreeuw tijdens de zogenaamde Euro Birdwatch (een jaarlijkse, landelijke vogeltrektelling begin oktober) meestal de meest getelde soort is, met soms wel bijna 500.000 exemplaren!

Al die spreeuwen zwerven de komende maanden in kleinere groepjes door steden en over het platteland. ’s Avonds zoeken ze elkaars gezelschap op om in soms hele grote groepen te overnachten. Samen slapen is wel zo veilig.

Spreeuw / Jouke Altenburg Spreeuw / Jouke Altenburg

Vliegshows

Aan het eind van de dag zoeken al die kleine clubjes spreeuwen elkaar op. Uit alle windstreken komen ze aanvliegen en vormen steeds grotere groepen. Wat er dan gebeurt is fenomenaal. Zo’n spreeuwengroep van honderden tot duizenden spreeuwen danst als een geheel door de lucht. In een perfecte choreografie voeren ze een waar spreeuwenballet op. Ze zwieren door de lucht en verplaatsen zich steeds meer richting slaapplaats. Dat kan een groep bomen zijn in een park, een hoog gebouw of een uitgestrekt rietveld. Is het eenmaal duister dan laten ze zich en masse uit de lucht vallen en bezetten de slaapplaats. Tot de volgende ochtend, wanneer ze in kleinere groepjes weer door de regio gaan zwerven.

Spreeuw / Jouke Altenburg Spreeuw / Jouke Altenburg

Waarom botsen vliegende spreeuwen niet?

Hoe kan het eigenlijk dat al die honderden, duizenden spreeuwen niet tegen elkaar aan botsen als ze vliegen? Alsof ze elkaars gedachten lezen, of instructies krijgen van een leider, maar dat is natuurlijk niet zo. Het is verbazingwekkend hoe ze dat écht doen.

Met eigen ogen zien

Terecht dat zo’n schouwspel vaak veel bekijks trekt, en zeker niet alleen van vogelaars.

Zoals gezegd: zwermen doen spreeuwen vooral boven hun gezamenlijke slaapplaatsen. Deze bevinden zich vaak in rietvelden (zowel uitgestrekt als smalle rietranden), maar ook in groenblijvende heesters en bomen; zowel in dorpen en steden als in het buitengebied. In sommige steden worden ook wel overkappingen van bijvoorbeeld stations gebruikt. De slaapplaatsen van spreeuwen worden soms jarenlang gebruikt.

Wil je dit najaar ook getuige zijn van een spectaculaire spreeuwenvliegshow, dan maak je op één van onderstaande plaatsen goede kans.

Spreeuw / Jouke Altenburg Spreeuw / Jouke Altenburg

Groningen

  • Eemshaven, Trektelpost Eemshaven
  • Lauwersmeer

Friesland

  • Lauwersmeer
  • Makkumer Zuidwaard

Drenthe

  • Bargerveen, Hogeweg te Zwartemeer

Flevoland

  • Ketelbrug, Kamperhoek, Trektelpost Ketelbrug

Gelderland

  • Ede, Trektelpost de Drieberg ten oosten van Ede en ten noorden van de N224
  • Beemsterweg, Eldrik bij Doesburg
  • Meersteeg, Geldermalsen

Noord-Holland

  • Texel, Uitkijkpunt Horsmeertjes, ten zuiden van de Mokbaai
  • Gooimeer, nabij Huizen, te zien nabij de jachthaven en de Gooise Zomerkade
  • Westeinderplassen, Aalsmeer / Leimuiden

Zuid-Holland

  • Rotterdam, centrum, in de bomen van de tuin van citykerk Het Steiger. Pal naast de Blaak
  • Den Haag, Trektelpost De Vulkaan, Westduinpark
  • Kinderdijk
  • Trektelpost ‘De Hoekse Sluis’, aan de Lekdijk tussen Bergambacht en Lekkerkerk
  • Trektelpost De Bloedberg, ten noorden van Monster

Utrecht

  • Utrecht (stad), Jaarbeursgebouw
  • Boven knooppunt Ouderijn (A2 en A12), goed te zien vanuit de Heijcopperpolder/ Heijcopperkade of de Prins Clausbrug van Kanaleneiland (Bevrijdingslaan)
  • Woerden, (A12), te zien vanuit polder Wulverhorst en Polder Rapijnen bij Linschoten

Zeeland

  • Oranjedijk, Vlissingen

Noord-Brabant

  • Oosterhout, gecombineerde Willemspolder

Limburg

  • Borgharen, Oeverlanden, Grensmaas

Op waarneming.nl vind je de meest actuele gegevens over waarnemingen van spreeuwen.

Spreeuw / Elwin van der Kolk Spreeuw / Elwin van der Kolk

Let op

Wil je zo’n spreeuwenslaapplaats bezoeken, houd dan rekening met het volgende:

  • Vanaf eind van de middag en tijdens de avondschemering zijn de spreeuwenwolken te zien.
  • Zoek een plek op met wijds uitzicht.
  • Denk aan de verkeersveiligheid voor jezelf en voor een ander.
  • Respecteer particuliere terreinen.
  • Vliegen de spreeuwen pal boven je, dan biedt een paraplu uitkomst tegen de uitwerpselen.
  • Vergeet je verrekijker niet.
  • Vliegen kleine groepjes in een bepaalde richting, dan kan het lonen deze te volgen, ze leiden vaak naar een slaapplaats.