Porseleinhoen

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Herkenbare ritmische roep, een stijgend opzwepend fluitje, "kwiet!"

• Baltsroep
• Alarmroep
• Roep jong bij nest

Broeden

Territoriaal. Broedt in dichte vegetaties (riet, zeggen, grassen) in ondiep water op een (zelfgebouwde) verhoging iets boven het waterpeil. Man manifesteert zich met opvallende baltsroep, vooral 's nachts te horen. Broedt van april tot juli, waarbij 8-12 eieren worden gelegd, soms twee nesten per jaar. Doordat de eieren niet tegelijkertijd worden gelegd, kan het 24 dagen duren voordat alle eieren uitkomen (18-19 dagen voor één ei). Beide ouders zorgen voor de jongen, die allemaal in het nest blijven tot alle jongen geboren zijn, maar dan vrijwel allemaal binnen 8-10 uur het nest verlaten. Enkele dagen laten kunnen ze zelf voedsel zoeken en meestal kunnen ze binnen 45 dagen vliegen.

Leefgebied

Laagveenmoeras, rietland en ruigte, vennen, natte duinvalleien. Belangrijk kenmerk van het leefgebied zijn lage, kruidachtige vegetaties in permanent, 10-20 cm diep water. In de Oostvaardersplassen komt het porseleinhoen vooral voor in door grauwe ganzen begraasde rietvelden met een vegetatiestructuur die overeenkomt met zeggenvelden.

Verder komt het porseleinhoen voor in ruige, grazige vegetaties in ondiep water of geïnundeerde vegetaties; structuurrijke, grazige en/of ruige vegetaties in laagveenmoerassen; ondiepe oeverzones met zeggen, grassen en ruigten langs vennen; open delen in hoogvenen met onder meer galigaan.

Is daarnaast te vinden in randen van rietmoerassen met ondiep water en ondiep geïnundeerde gras- en/of zeggevegetaties langs de grote rivieren.

Voedsel

Verzamelt voedsel in ondiep water (minder dan 15 cm) of op slik, bijna altijd in de dekking van vegetatie. Het voedsel bestaat uit insecten en andere ongewervelde dieren (wormen, slakjes, kreeftachtigen e.d.), kleine visjes en amfibieën, plantaardig materiaal zoals zaden en wortels.

Vogeltrek

Lange-afstandstrekker naar zuidelijk Afrika. Najaarstrek vanaf augustus - september, alhoewel sommige vogels in Zuid-Europa of Noord-Afrika blijven hangen. Door zijn verborgen levenswijze en slecht toegankelijk leefgebied is er weinig bekend over zijn overwinteringsgebied. In Egypte en Soedan zijn gevallen bekend tijdens de trek en in de rest van oostelijk Afrika van november tot mei. Van westelijk Afrika zijn enkele gevallen bekend. Keert vanaf eind maart tot in mei weer terug; tot in juli kunnen nieuwe broedplaatsen worden bezet. Nachttrekker.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Langs de grote rivieren. Let op de opvallende roep in rustige nachten, vooral in april en mei.

In Europa

Het porseleinhoen komt voor in grote delen van Centraal- en West-Europa, maar ook in Scandinavië. De Oost-Europese landen (Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne, Polen) zijn echter de belangrijkste broedgebieden.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming heeft met het Beschermingsplan Moerasvogels een belangrijke bijdrage geleverd aan het beheer van geschikte leefgebieden in Nederland. Daarnaast hebben we met andere natuurorganisaties bijgedragen aan het instellen van ‘klimaatbuffers'. Klimaatbuffers spelen in op de veerkracht van ecosystemen om zich aan te passen aan veranderingen. Zo kan men in moerasgebieden water opvangen in tijden van overstromingen, terwijl ze water kunnen leveren in tijden van droogte. En tegelijkertijd staan deze gebieden garant voor prachtige natuur. Via een netwerk van vrijwillige WetlandWachten houdt Vogelbescherming een vinger aan de pols in de voor vogels belangrijke 'natte' gebieden in Nederland. Internationaal werkt Vogelbescherming aan verbetering van leefgebieden als onderdeel van BirdLife Internationaal, de nadruk ligt daarbij op gebieden langs de Oost-Atlantische trekroute van vogels.

Wat kun jij doen

Terreinbeheerders kunnen maatregelen nemen waar het porseleinhoen van kan profiteren. De belangrijkste actie die voor het porseleinhoen ondernomen kan worden, is het tegengaan van de verdroging van veel potentiële leefgebieden. De soort is gebaat bij lage moerasvegetaties, natuurlijke dynamiek in het waterpeil en een dynamisch moeras. De soort kan relatief eenvoudig worden aangetrokken door natuurherstel en -ontwikkeling, indien dit resulteert in (permanent) ondiepe plassen met modderige oeverzones en moerasvegetatie. Extensieve begrazing blijkt gunstig, omdat het resulteert in kleinschalige variatie binnen de moerasvegetatie.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Influx van Porseleinhoenen Porzana porzana in het Drents-Friese Wold in mei-juni 2014
• Klimaatbuffers

Actuele berichten

• Red de vogels, red het veen
• Kuikens kijken: 14 vertederende vogelplaatjes
• De gouden eeuw van het vogelonderzoek

Downloads

• Porseleinhoen - artikel Vogelnieuws 2008-04 (pdf, 325 Kb)
• Actieplan Bedreigde Vogels (pdf, 1.95 Mb)
• Beschermingsplan moerasvogels 2000-2004 (pdf, 1.23 Mb)
• Terreinkeus van porseleinhoen, snor en baardman in Nederlandse moerasgebieden (pdf, 500 Kb)
• Verslag Themadag Moerasvogels (pdf, 891 Kb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van porseleinhoenders zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd.

Verschillende natuurgebieden die door porseleinhoenders worden gebruikt als broedgebied zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat onder andere om de Oostelijke Vechtplassen, de Rijntakken en Zouweboezem. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving