Oeverzwaluw

Snel naar informatie over:

• Herkenning
• Leefwijze
• Verspreiding en aantal
• Bescherming
• Wet- en regelgeving

Geluid

Raspende roep en zang

• Roep en zang

Broeden

Vanaf eind mei worden 4-5 eieren gelegd. Broedduur: 14-17 dagen. Meestal is er nog een tweede legsel, maar vaak in een andere kolonie. Broedt in kolonieverband in zelf gegraven gangen in steile wanden (natuurlijke oevers, afgravingen en zanddepots). Omdat kolonieplaatsen vaak tijdelijk van aard zijn, zijn kolonies niet plaatstrouw. De jongen zitten 20-24 dagen op het nest voor ze uitvliegen.

Leefgebied

De oeverzwaluw komt voor in gebieden met grote open wateren en rivieren, waarlangs steilranden zijn om de nestgangen (tot wel 120 cm diep) te graven. Maar zij broeden ook in steilranden die door mensen zijn gemaakt, zoals afgravingen en zanddepots op bouwlocaties. Voordat zij vertrekken naar de overwinteringsgebieden gebruiken zij vaak grote rietvelden als slaapplaats.

Voedsel

Op het menu staan vooral uit boven het water vliegende insecten, die in volle vlucht en laag boven het water worden gevangen.

Vogeltrek

Overwintering vindt plaats in de Sahel-regio. Van juli tot in oktober trekken ze in (soms zeer grote) groepen naar het zuiden. De eerste oeverzwaluwen verschijnen in maart al in ons land, maar de grootste aantallen keren van eind maart tot in juni terug.

Aantallen in Nederland

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Zandafgravingen. Zwermt vaak in groepen enkele dagen boven een potentiële kolonieplaats voordat de plaats bezet wordt.

In Europa

De oeverzwaluw komt in heel Europa als broedvogel voor, uitgezonderd IJsland.

Meer informatie

• BirdLife International

Wat wij doen

Vogelbescherming heeft verschillende initiatieven ondersteund om broedgelegenheid voor zwaluwen in Nederland te vergroten. Voor oeverzwaluwen gaat het dan om speciale oeverzwaluwwanden. Daarvan is ook een instructievideo gemaakt.

Wat kun jij doen

Leg een oeverzwaluwwand aan in de directe omgeving van water:

• Een geschikte wand is loodrecht, liefst op het noorden, noordoosten of oosten gericht en niet of slechts schaars begroeid.
• De aanvliegroute naar de wand moet vrij zijn van opschietende vegetatie.
• Zorg ervoor dat de locatie niet openbaar toegankelijk is om verstoring te voorkomen.

Hiervoor kunnen natuurlijke zandhopen worden gebruikt, maar je kunt ook een kunstmatige oeverzwaluwwand aanleggen. Neem bij vragen gerust contact op met een Stadsvogeladviseur van Vogelbescherming Nederland of een plaatselijke Vogelwerkgroep. Zij geven je graag deskundig advies.

Meer weten?

• Sovon Vogelonderzoek Nederland
• Zwaluweninformatie
• Aanleg kunstwand voor oeverzwaluwen
• Werkwijze bij de instructiefilm ‘Aanleg kunstwand voor oeverzwaluwen’

Actuele berichten

• Boekentip: De beste vogelgebieden van Nederland
• Op de bres voor de oeverzwaluw
• Ontmoet de ijsvogel langs herstelde Dinkel
• Gouden Lepelaar van Vogelbescherming Nederland voor Wim Smeets

Downloads

• Factsheet stadsnatuur - Oeverzwaluw (pdf, 539 Kb)

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

• vogels opzettelijk te doden of vangen;
• nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
• eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
• vogels opzettelijk te storen;
• vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

• de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
• de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
• de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
• het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van oeverzwaluwen zijn niet standaard het gehele jaar beschermd. Nader onderzoek kan nodig zijn, omdat de nesten wel jaarrond bescherming genieten als zwaarwegende feiten of ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen.

Twee natuurgebieden die door oeverzwaluwen worden gebruikt als broedgebied zijn aangewezen en beschermd als Natura 2000-gebied. Het gaat om de Maasduinen en Rijntakken. Voor deze gebieden gelden strenge regels voor alle activiteiten die mogelijk negatieve gevolgen kunnen hebben op de natuurwaarden waarvoor het gebied is aangewezen. De betreffende gebieden zijn te vinden in een database van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Meer weten?

• Juridische bescherming van vogels
• Beschermde planten, dieren en natuur (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland)
• Gebiedendatabase (Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit)
• Informatiepunt Leefomgeving