Navigatie overslaan
Kuifleeuwerik / Elwin van der Kolk

Kuifleeuwerik

Crested Lark, Galerida cristata - Leeuweriken (Alaudidae)

Rode lijst

Deze van oorsprong in steppen en halfwoestijnen levende grondvogel komt in West-Europa voor op zandige, droge gronden en in vergelijkbaar biotoop in stedelijk gebied. Het nest bevindt zich op kale tot schaars begroeide gronden (zeereep), op grinddaken, bouwrijp gemaakte en/of opgespoten terreinen. Zaden en groene plantdelen vormen de belangrijkste voedselbron, maar in de broedtijd worden ook insecten gegeten. Is in Nederland uitgestorven als broedvogel.

Kuifleeuwerik / Agami

Herkenning

Grijsbruin kleed met een lange, spitse kuif. Lijkt op veldleeuwerik maar is grijzer en heeft minder duidelijke streping op de borst. Daarnaast ontbreekt de witte vleugelachterrand, zijn de buitenste staartpennen geelbruin en is de ondervleugel rossig.

Geluid

Roep vaak enkele korte tonen met een melancholische, fluitende klank. Zang gelijkend maar krachtiger en langer aanhoudend.


17-19 cm

Deze soort lijkt op:

Cursus Vogels in Nederland

In deze gratis online vogelcursus voor beginners leer je in tien vogellessen veel vogels en hun geluiden herkennen. Van tuinvogels, bosvogels, weidevogels en watervogels tot vogels van het waddengebied. Met handige tips, filmpjes en ezelsbruggetjes om vogels te leren kijken en vooral van vogels te genieten.

Camilla Dreef & Nico de Haan

Schrijf je in

Nico de Haan en Camilla Dreef

Leefwijze

Broeden

Broedt van maart-juni/juli. Vaak twee tot drie legsels per jaar van 3-5 eieren. Broedduur 11-13 dagen. Vrouwtje maakt het nest op de grond met grasjes in het open veld, soms in de buurt van struikgewas, maar ook op daken. Het vrouwtje broedt de eieren uit, beide ouders voeden de jongen. Na 11-13 dagen verlaten de jongen het nest, 3-4 dagen later kunnen ze vliegen.

Leefgebied

Stedelijk gebied, braakliggende terreinen soms weide- en akkerranden, industrieterreinen en spoorbermen, zeereep en zeeboulevards. In Nederland waren de laatste broedgevallen voornamelijk te vinden op in aanbouw zijnde nieuwbouwwijken.

Voedsel

Met name ongewervelden in de zomer en zaden in herfst/winter. Grootste deel van ongewervelden bestaat uit kevers, sprinkhanen, mieren, rupsen en spinnen.

Vogeltrek

Grotendeels standvogel. In Centraal-Europa enige dispersie-bewegingen.

Eropuit met MijnVogelvinder.nl

MijnVogelvinder heeft wat te bieden voor alle soorten vogelaars: beginnend, gevorderd of prof. Deze handige vogelwegwijzer vertelt je welke soorten je tijdens het wandelen of fietsen kunt tegenkomen en waar je op moet letten om ze daadwerkelijk te zien. Hoe leuk is het om tijdens een wandeling erachter te komen dat de appelvink met zijn snavel wel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen?

Meer over MijnVogelvinder

MijnVogelvinder appelvink

Verspreiding en aantal

uiterst schaarse broedvogel | jaarrond aanwezig

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

De kuifleeuwerik is hoogstwaarschijnlijk als broedvogel uitgestorven. Hij broedde vanaf het begin van de 19e eeuw in Nederland, en is tot 1975 een vrij algemene broedvogel geweest, waarna het vrij snel afnam. Na 2000 waren er nog enkele broedparen aanwezig, in 2015 is het voorlopig laatste territorium vastgesteld in Haverleij, ten noorden van 's Hertogenbosch. Veranderingen in de stedenbouw, met verlies aan grote oppervlakten aan braakliggende terreinen, speelden vermoedelijk een rol in de neergang, net als de verruiging van de duinen in de zeereep, waar ze vroeger ook broedden. Maar waarom precies kuifleeuweriken zijn verdwenen, is onbekend.

Aantallen in Nederland

Aantal broedparen 0 (in 2022)
Geschat maximum aantal overwinteraars 1-5 (in 2013-2015)
Doortrekkers 0-2 (in 2018-2020)

Bron: sovon.nl

Meer weten over trends? Kijk op sovon.nl.

Waarnemingen

Bron en meer waarnemingen: Waarneming.nl

Kijktip

Erg zeldzaam geworden, met maar één of twee vogels per jaar.

In Europa

In Europa is de kuifleeuwerik aan te treffen noordelijk tot Denemarken. In Scandinavië en in het Verenigd Koninkrijk ontbreekt de soort. Spanje, Oost-Europa en Italië herbergen de meeste kuifleeuweriken.

Meer informatie


Bescherming

De kuifleeuwerik staat in Nederland nog op de Rode Lijst van Nederlandse broedvogels als 'ernstig bedreigd'. Maar aangenomen wordt dat er geen broedparen meer zijn. De verdwijning uit Nederland past in een grootschalige afname in West- en Midden-Europa.

Rode Lijsten bevatten soorten die bedreigd worden of kwetsbaar zijn. Rode Lijsten hebben geen officiële juridische status, maar hebben in de praktijk wel een belangrijke signaleringsfunctie. Voor deze soorten geldt een hogere prioriteit bij het nemen van actieve beschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld door hun leefgebieden te verbeteren. Download het Basisrapport voor de Rode Lijst Vogels volgens Nederlandse en IUCN–criteria.

Wat wij doen

De kansen op habitatherstel zijn in Nederland niet realistisch. Ook ver buiten Nederland is de soort sterk achteruitgegaan dus hervestiging vanuit deze bron is niet te verwachten.


Wet- en regelgeving

De kuifleeuwerik is een beschermde inheemse vogelsoort. Net als alle andere vogels die van nature in het wild in Nederland voorkomen, zijn kuifleeuweriken beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn. De bescherming van de kuifleeuwerik wordt in Nederland geregeld door de Omgevingswet.

Algemene regels

De wet verbiedt het om zonder omgevingsvergunning voor een flora- en fauna-activiteit:

  • vogels opzettelijk te doden of vangen;
  • nesten, rustplaatsen en eieren van vogels opzettelijk te vernielen of beschadigen of nesten weg te nemen;
  • eieren van vogels te rapen en onder zich hebben;
  • vogels opzettelijk te storen;
  • vogels, dood of levend, dan wel delen of producten daarvan in bezit te hebben, te vervoeren en in de handel te brengen.

Uitzonderingen op de vergunningplicht zijn opgenomen in de wet en bijbehorende uitvoeringsregelgeving. De provincie (en in sommige gevallen het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) kan een omgevingsvergunning verlenen die toestaat in strijd met de verboden te handelen. Daarnaast kan de provincie (en in sommige gevallen het Rijk) vergunningvrije gevallen aanwijzen. Aan beide zijn strenge voorwaarden verbonden.

De wet bevat daarnaast algemene regels voor in het wild levende vogels:

  • de algemene zorgplicht die stelt dat iedereen voldoende zorg moet dragen voor de fysieke leefomgeving;
  • de specifieke zorgplichten voor natuurgebieden en inheemse vogels die erop gericht zijn om nadelige effecten te voorkomen, beperken of herstellen;
  • de verplichting om onnodig lijden te voorkomen bij het legaal doden of vangen van dieren in het wild;
  • het algemene verbod op dierenmishandeling (Wet dieren).

Bijzondere regels

De wet biedt bescherming aan alle in gebruik zijnde nesten en rustplaatsen van vogels, inclusief de functionele omgeving om het broeden succesvol te laten zijn. De nestbescherming geldt voor alle soorten gedurende het broedseizoen en voor een beperkt aantal soorten jaarrond. Nesten van kuifleeuweriken zijn alleen gedurende het broedseizoen beschermd. Er zijn geen natuurgebieden voor deze soort aangewezen.

Meer weten?

© Foto's: AGAMI   © Illustraties vogels: Elwin van der Kolk   © Video's: Natuur Digitaal